Ramappa Temple: నాడు పీవీ వర్ణనలు.. నేడు యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ గుర్తింపు.. రామప్ప ఆలయ విశిష్టత ఇదీ!

Ramappa Temple: ఆలస్యం కావచ్చు.. కానీ, అద్భుతానికి అరుదైన గుర్తింపు లభించడం కచ్చితంగా జరుగుతుంది. సరిగ్గా ఇదే జరిగింది రామప్ప ఆలయం విషయంలో.. ఎంతో చరిత్ర.. మరెంతో విశిష్టత ఈ ఆలయం సొంతం. అదేవిధంగా ప్రభుత్వాల నిర్లక్ష్యానికి ఈ ఆలయ చరిత్రే సాక్ష్యం. ఇన్నాళ్లకు ఈ అద్భుతమైన ఆలయం ప్రపంచ ప్రసిద్ధి పొందిన అరుదైన యునెస్కో వారసత్వ సంపదగా గుర్తింపు పొందింది. రామప్ప ఆలయ చరిత్ర విశిష్టత చాలా మందికి తెలిసిందే. కానీ, ఎంత తెలిసినా కావలసిన గుర్తింపు మాత్రం చాలా ఆలస్యం అయిందనేది వాస్తవం. ఈ ఆలయ విశిష్టతను ఎందరో ప్రముఖులు చాలా కాలం క్రితమే ప్రపంచానికి తమ రచనల్లో తెలిపారు. మాజీప్రధాని.. పీవీ నర్సింహారావు ఈ ఆలయ విశిష్టతను చెబుతూ ఒక పుస్తకంలో అద్భుతమైన వ్యాసాన్ని రాశారు. చారిత్రాత్మక గుర్తింపు తెచ్చుకున్న సమయాన మన రామప్ప ఆలయం గురించి ఆయన చెప్పిన పలుకులు కొన్నిటిని ఒక్కసారి పరిశీలిస్తూనే.. ఇతర ప్రముఖులు ఈ ఆలయం గురించి ఏం చెప్పారో తెలుసుకునే ప్రయత్నం చేద్దాం.

భారత మాజీ ప్రధాని పి.వి.నరసింహారావు 1957 లో “ఇలస్ట్రేషన్ ఆఫ్ ఇండియా” లో తన వ్యాసాలలో “సింఫనీ ఇన్ స్టోన్” రాశారు. ఆలయ స్థలం  ప్రాముఖ్యతను ప్రోత్సహించడానికి దీనిని ప్రచురించారు. “రామప్ప ఆలయాన్ని వివరించడం అంటే వ్రాతపూర్వక పదం అసమర్థతను ప్రదర్శించడం. చరిత్రకారులు, వాస్తుశిల్ప పండితులు ఈ గొప్ప నిర్మాణం  సాంకేతిక వివరణ అని పిలిచే ప్రయత్నం చేశారు. కానీ, వారు ఆలయంలోని అద్భుతమైన చిత్రాల్ని.. ఆలయ కళాత్మకతను అదేవిధంగా ఆలయంలో ఉట్టిపడే ఉత్కంఠంగా అందాన్ని దాని సంపదను ప్రపంచానికి చూపించడంలో విఫలం అయ్యారు. మన కళ్ళు చూసిన అద్భుతాన్ని మరే ప్రక్రియ కూడా సక్రమంగా చూపించలేదు.” అని ఆ వ్యాసంలో ఆయన పేర్కొన్నారు.

అంతే కాదు.. ఆలయ శిల్పకళను వర్ణిస్తూ  “ఆలయ శిల్పం, ముఖ్యంగా మానవ కార్యకలాపాల వర్ణన ఎక్కడా కనిపించవు. ఎప్పుడూ తాజాగా కనిపించే ఆకర్షణ, చక్కదనం  ఈ శిల్ప కళలో కనిపిస్తాయి. డోర్ జాంబ్స్ స్తంభాల్లో చిల్లులతో కూడిన సరళి, వివిధ నృత్య భంగిమల్లో స్త్రీ బొమ్మలు, చౌరీ బేరర్స్, ద్వారపాలకులు ఇవన్నీ రకరకాలుగా ఉంది.. అప్పటి జీవితాలతో మమేకమై కనిపిస్తున్నాయి. ఇవన్నీ ఈ యుగపు శిల్పులు సాధించిన అత్యున్నత పనితనానికి మచ్చుతునకలు” అంటూ పీవీ వివరించారు.

పీవీతో పాటూ ఇంకా పలువురు తమ రచనల్లో రామప్ప గొప్పతనాన్ని ఎంతో ఉన్నతంగా తమ కలం పదునుతో చూపించారు. రేచార్ల రుద్ర వంశస్థుడు అని నమ్ముతున్న మండలా మల్లా రెడ్డి చాలా డేటాను సేకరించి ఒక పుస్తకాన్ని సంకలనం చేశారు. తన జీవితాంతం పురావస్తు పరిశోధనల కోసం గడిపిన డాక్టర్ పుట్టపర్తి శ్రీనివాసచార్యలుకు అంకితం చేసిన ‘రామప్ప’ అనే సంగీత కథ రాసిన జ్ఞానపీత్ అవార్డు గ్రహీత డాక్టర్ సి నారాయణ రెడ్డి నుండి, భారత పురావస్తు శాస్త్రవేత్త గులాం యజ్దానీ వరకు, చాలా మంది ప్రజలు ఆలయాన్ని రక్షించడంలో తమ వంతు కృషి చేశారు.

ఒక విధంగా పీవీ నరసింహారావుకు ఈ ప్రాంతం బాగా తెలుసు. చారిత్రాత్మక ప్రదేశాల గురించి, ముఖ్యంగా స్థానిక దేవాలయాల గురించి లోతైన అవగాహన ఆయనకు ఉంది.  ఆయన పరిశీలన ప్రకారం రామప్ప ఆలయం చాలా తక్కువ ప్రాధాన్యత లభిస్తోందనేది అప్పట్లో ఆయన అభిప్రాయం. చాలా సందర్భాల్లో ఆయన ఈ విషయాల్ని వెల్లడించారు.

ఇదీ రామప్ప ఆలయ విశిష్టత..

కాకతీయ చక్రవర్తి గణపతిదేవుడి వద్ద సైన్యాధ్యక్షుడిగా పనిచేసిన రేచర్ల రుద్రుడు 1213వ సంవత్సరంలో రామప్ప ఆలయాన్ని కట్టించాడు. ఇక్కడ ప్రధాన దేవత రామలింగేశ్వర స్వామి అయినప్పటికీ, ఈ ఆలయానికి శిల్పి రామప్ప పేరు పెట్టారు. ఈ ఆలయంలోని అన్ని పనులను 14 సంవత్సరాల వ్యవధిలో పూర్తి చేశారు. కాకతీయుల సామ్రాజ్యంలో ఎన్నో అద్భుత ఆలయాల నిర్మాణం జరిగినా రామప్ప ఎంతో ప్రత్యేకమైనది. ఆలయం నిర్మాణంలో ఎక్కువగా ఎర్ర ఇసుకరాయిని వినియోగించారు. కీలకమైన ద్వార బంధాలు, స్తంభాలు, పైకప్పు, మదనిక, నాగనిక శిల్పాలు, నంది విగ్రహం, గర్భాలయంలోని శివలింగాలకు మాత్రం అత్యంత కఠినమైన బ్లాక్‌ డోలరైట్‌ (నల్లశానపు) రాయిని వాడారు.

► గర్భగుడి ముందు నాలుగు స్తంభాలతో ఒక హాలు ఉంది. ఈ స్తంభాలను గణిత పరిపూర్ణతతో నైపుణ్యంగా ఉంచారు. పైకప్పు ఇటుకలతో నిర్మించారు. అవి తేలికగా ఉంటాయి, అవి నీటిపై తేలుతాయి. దేవాలయంలోని స్తంభాలు కొన్ని ప్రదేశాలలో నొక్కినప్పుడు వేర్వేరు సంగీత గమనికలను ఉత్పత్తి చేస్తాయి.

►సాధారణంగా పునాదులపై నేరుగా ప్రధాన ఆలయ భాగం ఉంటుంది. కానీ రామప్పలో దాదాపు ఆరడుగుల ఎత్తుతో నక్షత్రాకారపు ఉపపీఠం (ప్రదక్షిణ పథం) ఏర్పాటు చేసి.. దాని మీద ప్రధాన ఆలయాన్ని నిర్మించారు. ►వాన నీళ్లు ఐదారు అడుగుల దూరం పడేలా పైకప్పులో ప్రత్యేకంగా రాతిచూరు ఏర్పాటు చేశారు. దాని అంచుల్లో ఉన్న ప్రత్యేక నగిషీల మీదుగా వాన నీళ్లు దూరంగా పడతాయి. ►నాట్య గణపతి, ఆయుధాలు ధరించిన యోధులు, భటులు, భైరవుడు, వేణుగోపాలస్వామి, మల్లయుద్ధ దృశ్యాలు, నాట్యగత్తెలు, వాయిద్యకారులు, నాగిని, సూర్య, శృంగార శిల్పాలు ఎన్నో ఉన్నాయి. ఇది హిందూ ఆలయమే అయినా ప్రవేశ ద్వారం, రంగమండపం అరుగు తదితర చోట్ల జైన తీర్థంకరులు, బౌద్ధమూర్తుల చిత్రాలు ఉండటం గమనార్హం.

ఈ ఆలయ పరిరక్షణ కోసం.. గుర్తింపు కోసం జరిగిన ప్రయత్నాలు ఇవీ.. 

మాజీ ఐఎఎస్ అధికారి బివి పాపా రావు 2009 లో కాకటియా హెరిటేజ్ ట్రస్ట్ స్థాపించిన వెంటనే హెరిటేజ్ సైట్ల ట్యాగ్ పొందే ప్రయత్నాలు ప్రారంభమయ్యాయి.

2012 ఆలయం ఉనికిలోకి వచ్చిన 800 సంవత్సరాల సందర్భంగా, వారసత్వ కార్యకర్తలు, ఇతరులు ఈ స్థలంలో 10,000 కొవ్వొత్తులను వెలిగించి, దానిని పరిరక్షించాల్సిన అవసరం గురించి ప్రచారం చేశారు

2014/15 ఈ ఆలయం నామినేషన్ కోసం తాత్కాలికంగా జాబితా చేయబడినప్పటికీ, తెలంగాణ ఏర్పడిన తరువాతే, పాపా రావు ముఖ్యమంత్రి కె. చంద్రశేఖర్ రావుకు సలహాదారుగా మారినప్పుడు, చరిత్రకారుల సహాయంతో ఒక పత్రం తయారు చేశారు.

2015 లో ఆలయానికి నామినేషన్ ప్రతిపాదించాలని కోరుతూ 2016 పత్రాన్ని జిఓఐకి పంపారు. అయితే, ఈ ఆలయాన్ని ప్రోత్సహించడానికి ప్రధాని అంతగా ఆసక్తి చూపలేదు

2016/17 ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల మధ్య భారీ పోటీ కారణంగా ఆలయాన్ని నామినేట్ చేయడానికి చేసిన ప్రయత్నాలు విఫలమయ్యాయి

2018 యునెస్కో నిపుణుల బృందం ఆలయాన్ని సందర్శించింది

2019 నామినేషన్ పత్రం పంపబడింది, ఆ తరువాత ICOMOS నుండి నిపుణులు ఈ స్థలాన్ని సందర్శించారు. నవంబర్ 2019 లో, పాపా రావు, అతని ప్రతినిధి బృందం పారిస్ వెళ్ళారు. అక్కడ వారు ఆలయ స్థలం  విశిష్టమైన విశ్వ విలువ గురించి వివరించారు

2020 నామినేషన్ ను పరిగణించారు.  ఫుజౌలో నిర్వహించిన ప్రపంచ వారసత్వ కమిటీ 44 వ సెషన్లో తీసుకోబడింది. చివరకు వారు ఆలయాన్ని జాబితాలో చేర్చారు.

వారసత్వ సంపదగా దొరికిన గుర్తింపుతో ప్రయోజనం ఏమిటి?

రామప్ప ఆలయం దాని సాంస్కృతిక, సహజ వారసత్వ సంరక్షణకు ఆర్థిక సహాయం పొందుతుంది

ఇది అత్యవసర, పరిరక్షణ, నిర్వహణకు సంబంధించిన ప్రాజెక్టులకు, జాతీయ తాత్కాలిక జాబితా క్రింద సన్నాహక సహాయం కోసం అంతర్జాతీయ సహాయం పొందుతుంది

మరమ్మత్తు అవసరమైతే సైట్‌‌కు  ప్రపంచ ప్రాజెక్ట్ నిర్వహణ వనరులకు ప్రాప్యత ఉంటుంది. సైట్, అప్రమేయంగా, జెనీవా కన్వెన్షన్ క్రింద, యుద్ధ సంఘటనలలో కూడా రక్షణ పొందుతుంది

సైట్ సంరక్షణ కోసం కార్యకలాపాలకు తోడ్పడటానికి ప్రపంచ వారసత్వ కమిటీ నుండి భారతదేశం నిపుణుల సలహాలను కూడా అందుకుంటుంది.

Also Read: Ramappa Temple: ‘రామప్ప’కు కీర్తి దక్కింది.. ఇప్పుడు క్రెడిట్ పంచాయతీ మొదలయ్యింది…

Ramappa Temple: తెలంగాణ ప్రజలకు అభినందనలు.. రామప్పకు అరుదైన గౌరవంపై ప్రధాని మోడీ ట్వీట్