Article 371: కాశ్మీర్ లో ఆర్టికల్ 371 అమలు చేస్తారా? అసలు ఈ ఆర్టికల్ ఏమిటి? ఏ రాష్ట్రాల్లో ఇది అమలు చేశారు?

Article 371: ఆర్టికల్ 370 ను రద్దు చేసిన 22 నెలల తరువాత జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో రాజకీయ కార్యకలాపాలు ముమ్మరం అయ్యాయి. జూన్ 24 న కాశ్మీర్ నాయకులు ప్రధాని నరేంద్ర మోడీని కలిశారు. ఇంతలో,ఈ క్రమంలో ఆర్టికల్ 371 ను రాష్ట్రంలో అమలు చేయవచ్చని మరో చర్చ ఊపందుకుంది.

ఆర్టికల్ -371 అంటే ఏమిటి? ఇది ఎప్పుడు అమలు చేశారు? ఇందులో ఏ రాష్ట్రాల కోసం నిబంధనలు ఉన్నాయి? ఇది ఆర్టికల్ 370 నుండి ఎలా భిన్నంగా ఉంటుంది? బీహార్, ఏపీ  వంటి రాష్ట్రాలు తమకు ప్రత్యేక హోదా ఇవ్వడం గురించి మాట్లాడినప్పుడు ఏమి జరుగుతుంది? ఏ రాష్ట్రాలకు ఈ హోదా వచ్చింది? ఆర్టికల్ 371 నుండి ఇది ఎలా భిన్నంగా ఉంటుంది? తెలుసుకుందాం…

ఆర్టికల్ -371 అంటే..

దేశ రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చినప్పుడు, ఆర్టికల్ 370, 371 రెండూ ఆ సమయంలో దానిలో భాగంగా పొందుపరిచారు. 370 జమ్మూ కాశ్మీర్ కోసం. అదే సమయంలో, ఆర్టికల్ 371 బొంబాయి రాష్ట్రంలోని కొన్ని ప్రాంతాలకు సంబంధించినది. బొంబాయి రాష్ట్రాన్ని మహారాష్ట్ర, గుజరాత్ అని రెండు రాష్ట్రాలుగా విభజించినప్పుడు, ఈ రెండు రాష్ట్రాల్లో 371 (2) అమలు చేశారు.

ఈ సమయంలో గవర్నర్‌కు ప్రత్యేక బాధ్యత ఇవ్వబడింది. దీని కింద మహారాష్ట్రలోని మరాఠ్వాడలోని విదర్భ కోసం ప్రత్యేక అభివృద్ధి బోర్డును ఏర్పాటు చేయవచ్చు. అదేవిధంగా, గుజరాత్ గవర్నర్ సౌరాష్ట్ర మరియు కచ్ కోసం ప్రత్యేక అభివృద్ధి బోర్డులను ఏర్పాటు చేయవచ్చు.

ఈ ప్రాంతాల్లో అభివృద్ధి పనుల కోసం, సాంకేతిక విద్య, వృత్తి శిక్షణ, ఉపాధి కోసం ఖర్చుల కోసం సమానంగా డబ్బు కేటాయించడానికి గవర్నర్ ప్రత్యేక ఏర్పాట్లు చేయవచ్చు. ఆర్టికల్ 371 లో 371A, 371B, 371C, 371D, 371E, 371F, 371G, 371H, 371J ఉన్నాయి. ఇవన్నీ వివిధ రాష్ట్రాలకు ప్రత్యేక హోదా ఇస్తాయి. వీటన్నిటి గురించి తెలుసుకుందాం …

ఆర్టికల్ -371 ఎ..

రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చిన 12 సంవత్సరాల తరువాత 1962 లో నాగాలాండ్‌లో ప్రవేశపెట్టారు. నాగా ప్రజల మత, సాంస్కృతిక విషయాలకు సంబంధించి భారత పార్లమెంటు ఎటువంటి చట్టాన్ని చేయకూడదని ఇది చెబుతుంది. రెండవది, నాగ ప్రజల ఆచార చట్టాలు, సంప్రదాయాలకు పార్లమెంటు చట్టం వర్తించదు. ఇక మూడవది, అసెంబ్లీ అనుమతి లేకుండా, ఇక్కడి భూమి, వనరులను ఈ రాష్ట్రేతరులకు బదిలీ చేయలేరు. అంటే, నాగాలాండ్ పౌరులు మాత్రమే అక్కడ భూమిని కొనగలరు.

ఆర్టికల్ -371 బి..

అస్సాంలోని గిరిజనులకు ప్రాతినిధ్యం ఇవ్వడానికి 1969 లో వచ్చిన ఆర్టికల్ -371 బి రాజ్యాంగంలోని 22 వ సవరణ ద్వారా తీసుకువచ్చారు. అస్సాం శాసనసభ కమిటీల రాజ్యాంగం పనితీరు కోసం భారత రాష్ట్రపతి రాష్ట్రంలోని గిరిజన ప్రాంతాల నుండి ఎన్నుకోబడిన సభ్యులను చేర్చవచ్చని ఈ ఆర్టికల్ పేర్కొంది.

ఆర్టికల్ -371 సి..

మణిపూర్ కోసం 1971 లో తీసుకువచ్చిన ఆర్టికల్ -371 సి. రాజ్యాంగంలోని 27 వ సవరణ ద్వారా ఆర్టికల్ -371 సి అమల్లోకి వచ్చింది. ఈ వ్యాసం రాష్ట్రపతి కోరుకుంటే గవర్నర్ ద్వారా ఒక కమిటీ చేయవచ్చు. ఈ కమిటీ రాష్ట్రంలోని కొండ ప్రాంతాల నుండి ఎన్నికైన సభ్యులను కలిగి ఉంటుంది. ఈ కమిటీ రాష్ట్ర అభివృద్ధికి సంబంధించిన పనులను పర్యవేక్షిస్తుంది.

ఆర్టికల్ 371 డి..

ఆంధ్రప్రదేశ్ కోసం 1973 లో ఆర్టికల్ 371 డి వచ్చింది. 2014 లో ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి వేరుచేసి తెలంగాణను ఏర్పాటు చేసింది. ఇప్పుడు ఈ ఆర్టికల్ రెండు రాష్ట్రాలలో వర్తిస్తుంది. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు, విద్యలో రాష్ట్రంలోని వివిధ ప్రాంతాల ప్రజలకు సమాన అవకాశాలు కల్పించడానికి దీనిని తీసుకువచ్చారు. ఈ ఆర్టికల్ కింద, ఏ ఉద్యోగంలో, ఏ తరగతి వ్యక్తులకు ఉద్యోగం ఇవ్వవచ్చో రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి ఆదేశాలు ఇచ్చే హక్కు రాష్ట్రపతికి ఉంది. అదేవిధంగా విద్యా రంగంలో కూడా రాష్ట్ర ప్రజలకు సమాన వాటా లభిస్తుంది. పార్లమెంటులో ఒక చట్టాన్ని తీసుకురావడం ద్వారా కేంద్ర ప్రభుత్వం ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో సెంట్రల్ యూనివర్శిటీని ఏర్పాటు చేయాలని ఆర్టికల్ 371 ఇ పేర్కొంది. అయితే, ఇప్పుడు ఈ ఆర్టికల్ కి ఎటువంటి ప్రాధాన్యతా లేదు.

ఆర్టికల్ 371 ఎఫ్..

సిక్కిం కోసం 1975 లో ఆర్టికల్ 371 ఎఫ్ అమల్లోకి వచ్చింది. రాజ్యాంగంలోని 36 వ సవరణ ద్వారా ఆర్టికల్ 371 ఎఫ్ అమల్లోకి వచ్చింది. సిక్కింలో శాంతి నెలకొల్పడానికి రాష్ట్ర గవర్నర్ ఏర్పాట్లు చేస్తారని 371 ఎఫ్ పేర్కొంది. రాష్ట్ర జనాభాతో సమానంగా సామాజిక, ఆర్థిక అభివృద్ధికి వనరులు అవకాశాలను సరిగ్గా కేటాయించేలా చూసుకోవడం కోసం ఈ ఆర్టికల్ ఏర్పాటు చేశారు. సిక్కిం ఏర్పడటానికి దారితీసిన మునుపటి చట్టాలన్నీ కొనసాగుతాయి. ఏ న్యాయస్థానంలోనైనా ఈ చట్టాలు సవరణకు బాధ్యత వహించవు.

ఆర్టికల్ -371 జి..

మిజోరంలో 1986 లో ఆర్టికల్ -371 జి అమల్లోకి వచ్చింది. రాజ్యాంగం నుండి 53 వ సవరణ ద్వారా ఆర్టికల్ -371 జి అమల్లోకి వచ్చింది. మిజో ప్రజల మత మరియు సాంస్కృతిక, ఆచార చట్టాలు  సంప్రదాయాలకు సంబంధించి పార్లమెంటు ఎటువంటి చట్టాన్ని చేయరాదని ఈ ఆర్టికల్ చెబుతుంది. ఇక్కడి భూమి, వనరులను మిజోయేతరులకు బదిలీ చేయలేరు. అంటే, మిజోరంలో భూమి యాజమాన్యం అక్కడ నివసించే గిరిజనులకు మాత్రమే చెందినది. అయితే, ప్రైవేటు రంగ పరిశ్రమను ప్రారంభించడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ‘మిజోరం చట్టం 2016’ కింద భూమిని పొందవచ్చు. అయితే, పార్లమెంటు శాసనసభ సమ్మతి తరువాత  మాత్రమే దీనికోసం పార్లమెంట్ చట్టం చేయడానికి అవకాశం ఉంటుంది.

ఆర్టికల్ -371హెచ్

అరుణాచల్ ప్రదేశ్ కోసం 1986 లో ఆర్టికల్ -371హెచ్ అమల్లోకి వచ్చింది. రాజ్యాంగంలోని 55 వ సవరణ ద్వారా ఆర్టికల్ -371 హెచ్ అమల్లోకి తీసుకువచ్చారు. ఇందులో గవర్నర్‌కు రాష్ట్ర శాంతిభద్రతలకు ప్రత్యేక అధికారాలు ఇచ్చారు. రాష్ట్ర మంత్రివర్గంతో చర్చించిన తరువాత, గవర్నర్ కోరుకుంటే ముఖ్యమంత్రి నిర్ణయాన్ని రద్దు చేయవచ్చు. అతని నిర్ణయం అంతిమంగా పరిగణించబడుతుంది.  రాష్ట్ర గవర్నర్‌  కు ఈ ఆర్టికల్ ద్వారా సంక్రమించిన అధికారం ముఖ్యమంత్రి నిర్ణయాన్ని మించి ఉంటుంది.

ఆర్టికల్ 371 ఐ..

ఆర్టికల్ 371 ఐ గోవాలోని శాసనసభ రాజ్యాంగంతో వ్యవహరిస్తుంది. కానీ ప్రస్తుతం ఇది అమలులోలేదు.

ఆర్టికల్ 371 జె..

ఆర్టికల్ 371 జె కర్ణాటకకు 2012 లో అమల్లోకి వచ్చింది. రాజ్యాంగంలోని 98 వ సవరణ ద్వారా ఆర్టికల్ 371 జె కర్ణాటకకు అమల్లోకి వచ్చింది. ఇందులో హైదరాబాద్-కర్ణాటక ప్రాంతానికి (ప్రస్తుతం కళ్యాణ్-కర్ణాటక అని పిలుస్తారు) ప్రత్యేక అభివృద్ధి బోర్డు ఏర్పాటుకు నిబంధన ఉంది. ఈ ప్రాంతంలోని ఆరు జిల్లాల అభివృద్ధికి సమానమైన నిధుల కేటాయింపు ఉంది. ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలు, విద్యలో ఈ ప్రాంత ప్రజలకు సమాన అవకాశాలు, సౌకర్యాలు కల్పించే నిబంధన కూడా ఉంది.

నార్త్ ఈస్ట్ వెళ్ళడానికి ‘ఇన్నర్ లైన్ పర్మిట్’ ..

మూడు ఈశాన్య రాష్ట్రాలు  మిజోరం, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, నాగాలాండ్ వెళ్ళడానికి, ‘ఇన్నర్ లైన్ పర్మిట్’ పొందాలి. ఈ అనుమతి లేకుండా మీరు ఈ రాష్ట్రాలను సందర్శించలేరు. భారత ప్రభుత్వం జారీ చేసిన ఈ అనుమతి మీకు కొంత సమయం ప్రయాణించడానికి అనుమతిస్తుంది. ఈ నియమాన్ని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం చేసింది. భారతదేశ స్వాతంత్య్రం వచ్చిన తరువాత, ఎప్పటికప్పుడు మార్పులు చేయడం ద్వారా ఇది కొనసాగుతోంది.

రాష్ట్రాల  ప్రత్యేక హోదా..

రాజ్యాంగంలో ఏ రాష్ట్రానికైనా ప్రత్యేక హోదా ఇవ్వడం గురించి ప్రస్తావించలేదు. ప్రత్యేక హోదా మంజూరు 1969 లో ప్రారంభించబడింది. అప్పుడు 5 వ ఆర్థిక కమిషన్ వెనుకబడిన రాష్ట్రాలకు ప్రత్యేక ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం గురించి మాట్లాడారు. ఈ ప్రాధాన్యత కేంద్ర ప్రభుత్వం నుండి ఆర్థిక సహాయం, పన్ను మినహాయింపు రూపంలో ఉంటుంది. ప్రారంభంలో అస్సాం, నాగాలాండ్, జమ్మూ కాశ్మీర్ అనే మూడు రాష్ట్రాలకు ప్రత్యేక హోదా ఇచ్చారు. తరువాత మరో ఎనిమిది రాష్ట్రాలు (అరుణాచల్ ప్రదేశ్, హిమాచల్ ప్రదేశ్, మణిపూర్, మేఘాలయ, మిజోరం, సిక్కిం, త్రిపుర, ఉత్తరాఖండ్) కూడా ప్రత్యేక హోదా పొందాయి.

ప్రత్యేక హోదా ఎలా పొందాలి?

ప్రత్యేక హోదా ఇవ్వడం వెనుక ఉన్న కారణం ఏమిటంటే కొన్ని రాష్ట్రాల్లో వనరుల కొరత ఉంది. ఈ రాష్ట్రాలు అభివృద్ధికి వనరులను సమీకరించలేవు.  అటువంటి పరిస్థితిలో ఆ రాష్ట్రాలకు సహాయపడేందుకు ప్రత్యేక హోదా ఇవ్వడం జరుగుతుంది. ఏ విషయాలను బట్టి రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక హోదా లభిస్తుంది? 2013 లో లోక్‌సభలో అడిగిన ప్రశ్నకు సమాధానంగా ప్రభుత్వం దీనికి ఐదు కారణాలు ఇచ్చింది.

ప్రత్యేక హోదా ఎవరు ఇస్తారు?

జాతీయ అభివృద్ధి మండలి ఏ రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక హోదా ఇవ్వాలో  నిర్ణయిస్తుంది. ఈ కమిటీలో ప్రధానమంత్రి, కేంద్ర మంత్రివర్గం, రాష్ట్రాల ముఖ్యమంత్రులు, ప్రణాళికా సంఘం సభ్యులు ఉన్నారు, కాని ప్రణాళికా సంఘం స్థానంలో ప్రస్తుతం నీతి  ఆయోగ్ వచ్చింది. ఆ తరువాత, 14 వ ఆర్థిక కమిషన్ గాడ్గిల్ ఫార్ములా ఆధారిత గ్రాంట్లను నిలిపివేయాలని సూచించింది. ఇవి ప్రత్యేక రాష్ట్రాలకు ఇచ్చిన గ్రాంట్లు. 2015 లో 14 వ ఆర్థిక కమిషన్ సిఫారసులను అమలు చేసిన తరువాత, ప్రత్యేక హోదా అనే భావన దాదాపుగా కనుమరుగైంది.

అంటే, ఇప్పుడు మరే రాష్ట్రమైనా అలాంటి హోదా పొందే అవకాశం చాలా తక్కువ. వాస్తవానికి భారత రాజ్యాంగం గురించి మాట్లాడితే, ఏ రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక హోదా ఇవ్వడం గురించి మన రాజ్యాంగం ప్రస్తావించలేదు. ఏదేమైనా, ఆర్టికల్స్ 371, 371 ఎ నుండి 371 జె వరకు రాష్ట్రాలకు అనేక నిబంధనలు ఉన్నాయి.

Also Read: Mamata Mangoes To Modi: మోదీకి మామిడి పండ్లు పంపిన దీదీ.. ఎప్పటికీలాగే ఈసారి కూడా సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించిన మమతా.

DIY drones: డ్రోన్ దాడి అక్కడి నుంచే జరిగింది.. స్పెషల్ ఆపరేషన్స్ మొదలు పెట్టిన భద్రతా దళాలు..