US – China: కంత్రీ కంట్రీ చైనాకు చెక్ పెట్టేందుకు అమెరికా మాస్టర్ ప్లాన్.. టిబెట్ కేంద్రంగా కొత్త ఎత్తుగడ..
అమెరికాకు.. చైనా పెద్ద శత్రువు.. అయితే ప్రస్తుతం ప్రధాన శత్రువుగా రష్యా ఉంది. చైనా భౌగోళిక పరిమాణం, భారీ జనాభా, శక్తివంతమైన ఆర్థిక వ్యవస్థ, శాస్త్రీయ, సాంకేతిక నైపుణ్యం.. US ప్రపంచ ఆధిపత్యానికి సవాలుగా మారుతుందని అగ్రరాజ్యం ఆందోళన చెందుతుంది.
Uzra Zeya – Dalai Lama meeting: డ్రాగన్ కంట్రీ చైనా దూకుడుకు బ్రేకులేసేందుకు అమెరికా పావులు కదుపుతోంది. ఇందులో భాగంగా చైనా అక్రమిత దేశం టిబెట్పై ప్రపంచ పెద్దన్న అమెరికా కన్నేసింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా పలు దేశాలపై కవ్వింపు చర్యలకు పాల్పడుతున్న చైనాను నియంత్రించేందుకు క్వాడ్ దేశాలు ఏకమవుతున్నాయి. ఈ క్రమంలో అమెరికా, భారత్‌లు కలిసి చైనాపై పట్టు బిగించాలని నిర్ణయించుకున్నాయి. టిబెట్ విషయంలో చైనాను చుట్టుముట్టాలని ప్లాన్ వేసి మరి.. టిబెట్ సమస్యను తెరపైకి తెచ్చాయి. ఈ క్రమంలో అమెరికా దౌత్యవేత్త ధర్మశాలను సందర్శించడం ప్రపంచవ్యాప్తంగా చర్చనీయాంశంగా మారింది. టిబెట్ వ్యవహారాలపై ప్రత్యేక సమన్వయకర్తగా ఉజ్రా జెయాను నియమించిన అమెరికా భారతదేశ పర్యటనకు పంపింది. ఆమె మే 17న భారతదేశానికి చేరుకుని.. పలు అంశాలపై సుధీర్ఘంగా చర్చించారు. హిమాచల్ ప్రదేశ్‌లో టిబెటన్ బౌద్ధ గురువు దలైలామా, టిబెట్ బహిష్కృత నేతలతో ఆమె ముచ్చటించడం డ్రాగన్ కంట్రీకి కంటిమీద కునుకులేకుండా పోయింది.
కాగా.. హిమాచల్ ప్రదేశ్‌లోని ధర్మశాలలో ఉజ్రా జెయా, దలైలామా సమావేశంపై చైనా మండిపడింది. చైనా విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రతినిధి జావో లిజియాన్ ఈ పర్యటనను విమర్శిస్తూ.. దీనిని “చైనా అంతర్గత వ్యవహారాల్లో జోక్యం”గా అభివర్ణించారు. టిబెట్ చైనాలో భాగమని, టిబెట్ వేర్పాటువాదులకు అది మద్దతు ఇవ్వదన్న వాషింగ్టన్ నిబద్ధతను ఈ పర్యటన ఉల్లంఘించిందని జావో పేర్కొన్నారు.
దలైలామాతో జరిగిన సమావేశంలో జెయా.. అమెరికా, భారతదేశంలోని పలు అంశాలతోపాటు స్వేచ్ఛ- సమానత్వం, సంప్రదాయాలు, ప్రజాస్వామ్యం గురించి చర్చించారు. దీంతోపాటు బుధవారం జెయా.. టిబెటన్ ప్రభుత్వంలోని సెంట్రల్ టిబెటన్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ అధికారులను కలిశారు. ఆమె టిబెటన్ పార్లమెంట్-ఇన్-ఎక్సైల్, టిబెటన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ పెర్ఫార్మింగ్ ఆర్ట్స్, టిబెట్ మ్యూజియం, టిబెటన్ పౌర సమాజ సభ్యులను కూడా కలవడం చర్చనీయాంశమైంది.
బౌద్ధ గురువుతో యుఎస్ దౌత్యవేత్త సమావేశం గురించి ప్రశ్నించగా.. చైనా ప్రతినిధి జావో మాట్లాడుతూ.. “టిబెట్ చైనాలో ఒక భాగం.. టిబెట్ మతపరమైన వ్యవహారాలు చైనా అంతర్గత వ్యవహారాలు” అంటూ పేర్కొన్నారు. టిబెటన్‌కు ప్రత్యేక సమన్వయకర్త నియామకం.. చైనా అంతర్గత వ్యవహారాల్లో జోక్యాన్ని వివరిస్తూ, చైనా వ్యతిరేక కలాపాలకు, దలైలామా బృందంతో వేర్పాటువాదానికి వాషింగ్టన్ ఎలాంటి మద్దతు ఇవ్వకూడదంటూ జావో అన్నారు.
కాగా.. దీనిపై వ్యాసకర్త కెవి రమేష్ న్యూస్9కు ప్రత్యేక వ్యాసం రాశారు. కొత్త ఫ్రంట్‌ను తెరవడానికి దీర్ఘకాలిక ప్రణాళికతో.. టిబెట్పై చైనా పెత్తనాన్ని దూరం చేసేందుకు.. సూదీ దారంలా విడదీసేందుకు అమెరికా కోరుకుంటోందని కెవి రమేష్ పేర్కొన్నారు. యాభైవ దశకంలో టిబెట్‌ను చైనా ఆక్రమించడం.. భారత్ పశ్చాత్తాపం చారిత్రక సంఘటనలలో ఒకటిగా పేర్కొన్నారు.
పూర్వపు హిమాలయ బౌద్ధమత ప్రభుత్వం (టిబెట్) పై చైనా దండయాత్రను భారతదేశం అంగీకరించి ఉండాలా లేదా అనేది ఏడు దశాబ్దాల తరువాత కొనసాగుతున్న చర్చ. అయితే ఇప్పుడు హిమాలయ భూమికి వాస్తవ, న్యాయపరమైన పాలకుడు ఎవరనేది ప్రశ్నగా మారింది.
1959 మార్చిలో దలైలామా ఆక్రమిత చైనీయుల బారి నుంచి లాసాను విడిచిపెట్టి తవాంగ్‌కు ఉత్తరాన ఉన్న చుతాంగ్ము వద్ద మొదటి భారతీయ పోస్ట్‌కు చేరుకున్నారు. కమెంగ్ ఫ్రాంటియర్ డివిజన్‌లో భాగమైన అతని స్వదేశం నుంచి ఆయన శాశ్వతంగా నిష్క్రమించారు. భారతదేశం దలైలామా.. అతని పరివారాన్ని స్వాగతించింది. ధర్మశాలలో స్థిరపడేందుకు వారిని అనుమతించింది. వేలాది మంది టిబెటన్లు తమ మాతృభూమిని విడిచిపెట్టి, వారి ఆధ్యాత్మిక నాయకుడి దగ్గరకు వచ్చారు.
భారతదేశంలో దలైలామా ఉండటం వల్ల భారతదేశం – చైనా మధ్య సంబంధాలు దెబ్బతిన్నాయి. చైనా ఆర్మీ పోస్ట్‌లపై తిరుగుబాటు ఖంపా యోధుల దాడులు, 1962లో యుద్ధానికి దారితీసిన ఉద్రిక్తతలు, శాశ్వత సరిహద్దు వివాదాలకు దారితీసి ఉండవచ్చు. కానీ.. ఆరు దశాబ్దాల తర్వాత, చైనా లేదా CTA లేదా టిబెట్పై తన నియంత్రణకు.. రాజకీయ సవాలును దలైలామా పెద్దగా పట్టించుకోనట్లు కనిపిస్తోంది. పశ్చిమ దేశాలకు అతని సందర్శనలు బీజింగ్‌కు పిన్‌ప్రిక్స్ మాత్రమే.. వాస్తవంగా ఇది టిబెట్‌కు దూరమని ప్రపంచం మొత్తం అంగీకరిస్తుంది.
భారత్‌లో లక్షమంది జనాభా..
టిబెట్ జనాభా దాదాపు 3.5 మిలియన్లు. భారతదేశంలో లక్ష మంది నివసిస్తున్నారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా 45,000 మంది నివసిస్తున్నారు. ఇది ఒక చిన్న జనాభా, స్వతహాగా శాంతియుతమైనది. శక్తివంతమైన చైనీస్ సామ్రాజ్యానికి ఎటువంటి రాజకీయ లేదా సైనిక సవాలును ఎదురించలేదు. మిగిలిన ప్రపంచం టిబెట్ గురించి మరచిపోయింది. దలైలామా తరచుగా పశ్చిమ రాజధానులను సందర్శిస్తారు. అక్కడ అతనికి గౌరవం.. మర్యాద అందుతుంది.
సెంట్రల్ టిబెటన్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ (CTA) అనేది పేరుకు మాత్రమే ప్రభుత్వం, విదేశాలలో టిబెటన్లను ఉంచడానికి ఒక సులభతర సంస్థ. కర్ణాటకలోని ధర్మశాల, బైలకుప్పే, ముండ్‌గోడ్‌లోని టిబెటన్ స్థావరాలు టిబెటన్ బౌద్ధమతం.. సాంస్కృతిక, మతపరమైన సంప్రదాయాలను కాపాడుతున్నాయి, కానీ చాలా తక్కువగా ఉన్నాయి. దలైలామా- CTA ఇద్దరూ స్వాతంత్ర్య కలను వదులుకున్నారు. బీజింగ్ అంగీకరించడానికి కూడా ఇబ్బంది పడని విధంగా “సయోధ్య కోసం” వసతి గురించి మాట్లాడుతున్నారు.
కావున.. టిబెట్పై యుఎస్ స్పెషల్ కోఆర్డినేటర్ ధర్మశాల పర్యటనపై చైనా ప్రతినిధి ఎందుకు రెచ్చిపోయారు? సహజంగానే.. బీజింగ్ దీనిని US ద్వారా ప్రచ్ఛన్నయుద్ధంగా చూస్తుంది.
హాన్ మెజారిటీ ద్వారా టిబెటన్ ప్రజలపై సాంస్కృతిక – మతపరమైన అణచివేతను మొదట తెరదించడానికి.. తరువాత రాజకీయ స్వయంప్రతిపత్తి, స్వాతంత్ర్యం కోసం డిమాండ్‌ను లేవనెత్తడానికి తెచ్చే అమెరికా ప్రయత్నాలలో భాగమే జెయా ధర్మశాల సందర్శన. అయితే.. దీనిని చైనా మండిపడుతుంది. మరింత ప్రత్యేకంగా చెప్పాలంటే, తైవాన్, హాంకాంగ్, జిన్‌జియాంగ్, ఇప్పుడు టిబెట్‌ల సమస్యపై యుఎస్ తన అంతర్గత వ్యవహారాల్లో జోక్యం చేసుకున్నట్లు చైనా చూస్తుంది.
అమెరికాకు.. శత్రువుగా చైనా..
అమెరికాకు.. చైనా పెద్ద శత్రువు.. అయితే ప్రస్తుతం ప్రధాన శత్రువుగా రష్యా ఉంది. చైనా భౌగోళిక పరిమాణం, భారీ జనాభా, శక్తివంతమైన ఆర్థిక వ్యవస్థ, శాస్త్రీయ, సాంకేతిక నైపుణ్యం.. US ప్రపంచ ఆధిపత్యానికి సవాలుగా మారుతుందని అమెరికా ఆందోళన.
అమెరికాకు టిబెట్‌లో వాటాలు లేవు. దీని ప్రధాన ఆందోళన ఇండో-పసిఫిక్‌లో ఉంది. దక్షిణ చైనా సముద్రం, ఆ తర్వాత పసిఫిక్‌లో చైనా ఆధిపత్యం దాని ప్రభావాన్ని US వెస్ట్ కోస్ట్‌కు దగ్గరగా తీసుకువస్తుంది. అమెరికాకు ఇది పెను ముప్పుగా మారనుంది.
టిబెట్- చైనాను వేరు చేయడం అంత సులభం కాదు. వాషింగ్టన్ టిబెట్‌ను చైనా నియంత్రణ నుంచి బయటపడేస్తుందా అనేది కొంత వేచిచూడాల్సిందే. టిబెట్‌లో చైనీస్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా.. అసమ్మతి లేదా సవాలు విసురుతున్న సంకేతాలు లేవు. అయితే CTA ఎప్పటికప్పుడు చైనీయుల అణచివేతకు సంబంధించిన నివేదికలను బయటపెట్టింది.
చైనీస్ మాట్లాడే టిబెటన్ ఉన్నత వర్గాన్ని, బౌద్ధ మతాధికారుల పాలనలోని “సెర్ఫ్‌ల” వారసులను పెంపొందించడం ద్వారా దేశాన్ని పారిశ్రామికంగా అభివృద్ధి చేయడం, భారీ మౌలిక సదుపాయాలను నిర్మించడం, 1,142- ద్వారా స్వయంప్రతిపత్త ప్రాంతాన్ని చైనా ప్రధాన భూభాగానికి కలుపుతూ చైనా సమర్థవంతంగా టిబెటన్లను కలిగి ఉన్నట్లు కనిపిస్తోంది. లాసా-నియింగ్చి విద్యుత్ రైలు మార్గం ఇది ప్రపంచంలోనే అత్యంత ఎత్తైన రైలు మార్గంగా ఉంది.
టిబెటన్ ఉన్నత వర్గానికి చెందిన వారు ద్విభాషలుగా చెబుతున్నారు.. అత్యధికులు చైనాలోని అత్యుత్తమ విశ్వవిద్యాలయాలలో అధునాతన విద్యను పొందుతున్నారు. మరీ ముఖ్యంగా వారి ఆర్థిక పురోగతి చైనాతో వారి భవిష్యత్తు ఉందని వారిని ఒప్పించి ఉండవచ్చు.
టిబెట్‌లో చైనా..
కొన్నేళ్లుగా టిబెట్పై చైనా తన వైఖరిని కఠినతరం చేసింది. 1979లో, డెంగ్ జియావోపింగ్ బీజింగ్‌లో దలైలామా సోదరుడిని కలిశాడు. “స్వాతంత్ర్యం మినహా ప్రతిదీ చర్చించవచ్చు” అని పేర్కొనడం చర్చనీయాశంగా మారింది. అప్పటినుంసీ చైనా మరింత దూకుడుగా మారింది.. టిబెటన్ ప్రవాసులకు అప్పుడప్పుడూ ఆలివ్ శాఖను గతంగా విస్తరించింది. ఆ రాజీలేని వైఖరికి కారణం చైనా తన స్వంత సైనిక ఆర్థిక బలంపై కొత్తగా కనుగొన్న విశ్వాసం. అలాగే దాని పెరుగుదలపై పశ్చిమ దేశాల భయాలకు సంబంధించిన అభద్రత.
ఉయ్ఘర్ సమస్యను పశ్చిమ దేశాలు లేవనెత్తడం వల్ల బీజింగ్‌లో 56 మంది ఉన్న జాతి మైనారిటీలు తమ జనాభాపై నియంత్రణను సడలించడానికి పశ్చిమ దేశాలు ఉపయోగించుకోవచ్చని మరింత ఆందోళన చెందింది. బీజింగ్‌లోని పాలకులు దాని జాతి మైనారిటీలలో అసంతృప్తిని అంగీకరించే ఏ సంకేతం అయినా లోపల, బయట సమస్యలను సృష్టించగలదని నమ్ముతున్నారు.
చైనీస్ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ (CPC).. సోవియట్ యూనియన్.. విచ్ఛిన్నం కావడం పెద్ద గుణపాఠం నేర్పింది. ప్రారంభంలో CPC, సోవియట్ స్వయంప్రతిపత్తి నమూనాకు.. దాని “స్వయంప్రతిపత్త రిపబ్లికన్లకు” విడిపోయే హక్కుకు కూడా కట్టుబడి ఉన్నాయి. కానీ అటువంటి హక్కు సంస్థాగతీకరణ 1988లో ఎస్టోనియాతో ప్రారంభమైన సోవియట్ రిపబ్లిక్‌ల వారసత్వం ద్వారా వేర్పాటుకు దారితీసింది. తరువాత ఇతర బాల్టిక్ రాష్ట్రాలు, జార్జియా అనుసరించింది.
ఉక్రెయిన్ – బెలారస్ విడిపోవడం, మధ్య ఆసియా రాష్ట్రాలు సోవియట్ యూనియన్ రద్దును అనుసరించాయి. హాన్ సామ్రాజ్యానికి అటువంటి విధి వస్తుందని బీజింగ్ భయంగా ఉంది. అందుకే, టిబెట్పై ప్రతిస్పందిస్తుంది చైనా.
భారత్ ఆమోదంతో.. పర్యటన
దలైలామాను కలవడానికి ఉజ్రా జీయా పర్యటన స్పష్టంగా భారతీయ అధికారుల ఆమోదం లేకుండా జరగలేదు. గత దశాబ్దంలో చైనీస్ అనుసరిస్తున్న ప్రణాళికల ద్వారా.. తీసుకుంటున్న నిర్ణయాల ద్వారా జరిగింది. ఢిల్లీలో జరిగిన సదస్సులో పాల్గొనేందుకు ఉయ్ఘర్ తిరుగుబాటు నాయకుడి పర్యటనను కూడా వారు నిరాకరించారు. కానీ గాల్వాన్ సంఘటన తర్వాత, ఢిల్లీ గ్లోవ్స్ ఆఫ్ అని నిర్ణయించుకున్నట్లు కనిపిస్తోంది.
NSA అజిత్ దోవల్ హోస్ట్ చేసిన ప్రాంతీయ భద్రతా సమావేశం, బ్రిక్స్ విదేశాంగ మంత్రుల వర్చువల్ సమావేశంలో జైశంకర్ పాల్గొనడం. బీజింగ్‌లో జరగనున్న BRICS శిఖరాగ్ర సమావేశానికి ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోడీ స్వయంగా హాజరుకావడం వంటివి కూడా త్వరలో జరగనన్నాయి.
అయితే అమెరికా అధ్యక్షుడు జో బిడెన్ ఆతిథ్యం ఇవ్వనున్న సమ్మిట్‌కు ప్రధాని హాజరుకావడంతో భారత్ క్వాడ్‌లో తన భాగస్వామ్యాన్ని కొనసాగిస్తుంది. ఇది ఆసియాలో ముఖ్యంగా ఇండో-పసిఫిక్‌లో దృష్టిని ఉంచుకోకుండా యుఎస్ – యూరప్‌లను ఆకట్టుకుంటుంది. భారతదేశం ఏ దేశానికి వ్యతిరేకంగా ఏ కూటమిలో భాగం కాదని చైనా ఆకట్టుకోవాలనుకుంటోంది.. కానీ ఆసియాలో తన సొంత హోదాను గుర్తించాలని కోరుకుంటుంది.
ధర్మశాలకు ఉజ్రా జీయా సందర్శనతో చైనా కూడా ప్రణాళికలు రచించవచ్చని.. భారతదేశం తెలియజేసే మార్గం. మార్చి చివరి వారంలో చైనా ఎఫ్‌ఎం వాంగ్ యీ భారత్‌లో పర్యటించిన సందర్భంగా.. భారత్‌తో బీజింగ్ అనుసరించే తీరుతోనే నిర్ణయాలుంటాయని భారత్ స్పష్టం చేసింది. అప్పటి నుంచి బీజింగ్ భారతదేశానికి వ్యతిరేకంగా తన స్వరాన్ని తగ్గించింది.
ధర్మశాలలోని US ప్రత్యేక ప్రతినిధిపై చేసిన విమర్శలలో.. భారతదేశానికి వ్యతిరేకంగా బీజింగ్ ఒక్క మాట కూడా వినిపించలేదు. అయితే.. ఇది భారత్ తీసుకుంటున్న నిర్ణయాలను సూచిస్తుందని వ్యాసకర్త రమేష్ పేర్కొన్నారు.
మరిన్ని అంతర్జాతీయ వార్తల కోసం ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి..
