IPL 2022: ఐపీఎల్ నుంచి బీసీసీఐకు అన్ని వేల కోట్లా.. ఈ లెక్కలు తెలిస్తే మైండ్ బ్లాక్ అవ్వాల్సిందే..!
2008లో మొదటి సీజన్ నుంచి IPL ప్రజాదరణ, ఆదాయాలు రెండూ నిరంతరం పెరుగుతూనే ఉన్నాయి. ఇటువంటి పరిస్థితిలో IPL జట్లు ఎలా సంపాదిస్తాయో అర్థం చేసుకుందాం? అసలు IPL వ్యాపార నమూనా ఏమిటి? ఐపీఎల్‌లో బీసీసీఐ భారీ లాభాలను ఎలా పొందుతుంది?
ఐపీఎల్ 2022(IPL 2022) ప్రారంభం కానుండడంతో మరో రెండు నెలలపాటు క్రికెట్ ప్రేమికుల ఆనందాలకు అవధులు లేకుండా పోనున్నాయి. ఫోర్లు, సిక్సర్ల వర్షంతో పాటు టీమ్ ఓనర్లు, ఆటగాళ్లకు బీసీసీఐ నుంచి కాసుల వర్షం కురిపించే టోర్నీగా ఐపీఎల్ మారింది. 2008లో మొదటి సీజన్ నుంచి IPL ప్రజాదరణ, ఆదాయాలు రెండూ నిరంతరం పెరుగుతూనే ఉన్నాయి. ఇటువంటి పరిస్థితిలో IPL జట్లు ఎలా సంపాదిస్తాయో అర్థం చేసుకుందాం? అసలు IPL వ్యాపార నమూనా ఏమిటి? ఐపీఎల్‌లో బీసీసీఐ భారీ లాభాలను ఎలా పొందుతుంది? ఐపీఎల్ అంటే ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్ అనేది టీ20 క్రికెట్ లీగ్. దీనిని బోర్డ్ ఆఫ్ కంట్రోల్ ఫర్ క్రికెట్ ఇన్ ఇండియా (BCCI) నిర్వహిస్తుంది. ఇది 2008లో 8 జట్లతో ప్రారంభమైంది. తర్వాత మరో రెండు జట్లు కొచ్చి టస్కర్స్ కేరళ, సహారా పూణే వారియర్స్ కూడా చేరాయి. అయితే వివిధ కారణాల వల్ల ఈ లీగ్ నుంచి తప్పుకున్నాయి.
2016-17లో రాజస్థాన్, చెన్నైపై రెండేళ్ల నిషేధం విధించినప్పుడు గుజరాత్ లయన్స్, రైజింగ్ పూణె సూపర్ జెయింట్స్ చేరాయి. ఈ ఏడాది లక్నో, అహ్మదాబాద్‌ల రూపంలో రెండు కొత్త జట్లు చేరాయి. అంటే, ఈసారి జట్ల సంఖ్య 10కి చేరింది.
IPL నుంచి జట్లు ఎలా సంపాదిస్తాయి? ఐపీఎల్ ఆట మొత్తం వ్యాపారమే. ఇందులోని ప్రతి భాగం BCCI, జట్టు యజమానులకు భారీ ఆదాయాన్ని అందిస్తుంది. IPL నుంచి వివిధ వనరులతో వచ్చే ఆదాయాలను ఇప్పుడు చూద్దాం:
IPL నుంచి వచ్చే ఆదాయాన్ని మూడు భాగాలుగా విభజించవచ్చు:
1. సెంట్రల్ రెవెన్యూ: ఈ సంపాదన IPL నుంచి వచ్చిన మొత్తం సంపాదనలో దాదాపు 60-70% ఉంటుంది. కేంద్ర ఆదాయం నుంచి ఆర్జించడానికి రెండు ముఖ్యమైన వనరులు ఉన్నాయి – (i) మీడియా లేదా ప్రసార హక్కులు, (ii) టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్.
2. అడ్వర్టైజ్‌మెంట్, ప్రమోషనల్ రెవెన్యూ: దీని నుంచి వచ్చే ఆదాయంలో వాటా దాదాపు 20-30%.
3. స్థానిక ఆదాయం: మొత్తం సంపాదనలో దాదాపు 10% దీని నుంచి వస్తుంది. టిక్కెట్లు, ఇతర వస్తువుల ద్వారా వచ్చే ఆదాయాలు ఇందులో ఉన్నాయి.
(i). మీడియా లేదా ప్రసార హక్కులు:
IPL ప్రారంభమైనప్పటి నుంచి అత్యంత ముఖ్యమైన సంపాదన సాధనంగా మీడియా ప్రసార హక్కులు చేరాయి. ప్రసార హక్కులు అంటే IPL మ్యాచ్‌లను దాని హక్కులను కలిగి ఉన్న ఛానెల్ మాత్రమే చూపించగలదు. ఐపీఎల్ ప్రారంభం నుంచి అంటే 2008 నుంచి వచ్చే 10 సంవత్సరాల వరకు అంటే 2017 వరకు దీని ప్రసార హక్కులు సోనీ వద్ద ఉన్నాయి. దీని కోసం బీసీసీఐకి రూ. 8,200 కోట్లు ఇచ్చింది.
2018లో ప్రసార హక్కులు మరోసారి వేలం వేశారు. ఈసారి స్టార్ స్పోర్ట్స్ మీడియా హక్కులను గెలుచుకుంది. 2018 నుంచి 2022 వరకు 5 సంవత్సరాల పాటు IPL ప్రసార హక్కులను రూ.16,347 కోట్లకు స్టార్ కొనుగోలు చేసింది.
2023-2028కి ఐపీఎల్ మీడియా హక్కులను రూ. 30 వేల కోట్లకు విక్రయించవచ్చని మీడియా, క్రీడా నిపుణులు భావిస్తున్నారు. దీని ద్వారా టీమ్‌లు, బీసీసీఐ ఎంత డబ్బు సంపాదిస్తాయో మనం తెలుసుకుందాం. మొదట్లో, BCCI ప్రసార హక్కుల ద్వారా సంపాదనలో 20% ఉంచింది. 80% డబ్బు జట్ల నుంచి పొందింది. కానీ, క్రమంగా అది 50%-50% కి పెరిగింది. అంటే, ఇప్పుడు ప్రసార హక్కుల ద్వారా వచ్చిన డబ్బు నుంచి BCCI, జట్లు చెరి సగం పంచుకుంటాయి.
IPL మొదటి 10 సీజన్లలో, BCCI, జట్లు ప్రసార హక్కుల ద్వారా రూ. 8,200 కోట్లు, అంటే ప్రతి సంవత్సరం రూ.820 కోట్లు ఆర్జించాయి. 2018లో స్టార్ స్పోర్ట్స్ 5 సంవత్సరాల మీడియా హక్కులను రూ.16,347 కోట్లకు కొనుగోలు చేసింది. అంటే ఏటా దాదాపు రూ.3,270 కోట్లు అన్నమాట.
1. టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్..
టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్ కూడా IPL జట్లకు భారీ ఆదాయ వనరుగా మారింది. టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్ అంటే IPLకి ముందు తమ పేరుని జోడించడం. అంటే- DLF IPL, Pepsi IPL, Vivo IPL నుంచి ప్రస్తుతం TATA IPL అన్నమాట.
ఐపీఎల్ టైటిల్‌కు ముందు తమ పేరును చేర్చుకోవడానికి బ్రాండ్‌లు చాలా డబ్బు ఖర్చు చేస్తాయి. ఎందుకంటే ఇది వారి బ్రాండ్ ప్రమోషన్‌లో చాలా ప్రయోజనాన్ని ఇస్తుంది. దేశంలోని అతిపెద్ద రియల్ ఎస్టేట్ డెవలపర్‌లలో ఒకటైన DLF, IPL 2008 నుంచి 2012 వరకు ఐదు సీజన్లకు టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్ హక్కులను రూ. 200 కోట్లకు కొనుగోలు చేసింది.
దీని తర్వాత, పెప్సీ తదుపరి ఐదు సీజన్లకు రూ.397 కోట్లు ఖర్చు చేసింది. అయితే, పెప్సీ 2015లో తన డీల్ పూర్తయ్యే రెండు సంవత్సరాల ముందు తప్పుకుంది. దీని తర్వాత BCCI ఈ హక్కులను చైనీస్ స్మార్ట్‌ఫోన్ కంపెనీ Vivoకి రెండు సీజన్లకు (2016, 2017) రూ. 200 కోట్లకు విక్రయించింది.
Vivo ఈ హక్కులను 2018 నుంచి 2022 వరకు ఐదు సీజన్లకు రూ. 2199 కోట్లకు కొనుగోలు చేసింది. అయితే భారతదేశం-చైనా వివాదం కారణంగా, 2020లో Dream11 టైటిల్ స్పాన్సర్‌గా మారింది. ఇందుకోసం రూ. 222 కోట్లు ఇచ్చింది.
2021లో, Vivo తిరిగి వచ్చింది. టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్‌ను రూ. 439.8 కోట్లకు కొనుగోలు చేసింది. 2022లో రెండు సీజన్లకు, టాటా టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్‌ను గెలుచుకుంది. దాని కోసం రూ. 600 కోట్లు వెచ్చించింది.
2018-2021 మధ్యకాలంలో IPL జట్లు సెంట్రల్ రెవెన్యూ నుంచి ఎంత సంపాదించాయో తెలుసా? IPL కేంద్ర ఆదాయం అంటే ప్రసార హక్కులు, టైటిల్ స్పాన్సర్‌షిప్ నుంచి BCCI ఆదాయాలు IPL 2008 నుంచి 2017 వరకు రూ.8400 కోట్లు అంటే సంవత్సరానికి రూ.840 కోట్లు సంపాదించింది. అదే సమయంలో, 2018 నుంచి 2022 వరకు, BCCI దీని ద్వారా సుమారు రూ.18500 కోట్లు సంపాదించవచ్చని అంచనా. అంటే ఏటా దాదాపు రూ.3700 కోట్లు.
ఈ ఆదాయాన్ని బీసీసీఐ, జట్ల మధ్య సమానంగా పంపిణీ చేయడం ద్వారా, 8 జట్లు ఏటా దాదాపు రూ. 1156 కోట్లు ఆర్జించాయి. అంటే ఒక్కో జట్టు కేంద్ర ఆదాయం నుంచి ఏటా రూ. 230-240 కోట్లు ఆర్జించాయన్నమాట.
2. ప్రకటనలు, ప్రచారాల ఆదాయం..
జట్లు ప్రకటనలు, ప్రమోషన్ల నుంచి కూడా చాలా సంపాదిస్తాయి. జట్లు డబ్బు సంపాదించడానికి వారి స్వంత వ్యాపార నమూనాను కలిగి ఉంటాయి. ఇందులో భాగంగా పలు కంపెనీలతో ఒప్పందాలు కుదుర్చుకుంటారు.
జట్ల ప్రకటనలు, ప్రమోషన్ కింద, కంపెనీలు ఆటగాళ్లు, అంపైర్ల జెర్సీలు, హెల్మెట్లు, వికెట్లు, ఫీల్డ్, బౌండరీ లైన్‌లో కనిపించే కంపెనీల పేర్లు, లోగోలు మొదలైన వాటి కోసం జట్లకు డబ్బు ఇస్తాయి. ఇతర బ్రాండ్‌లను అంటే ప్రకటనలను ప్రమోట్ చేయడానికి జట్లు ఆటగాళ్లను కూడా పొందుతాయి. అనేక జట్లు తమ సొంత బ్రాండ్‌లను ప్రచారం చేసుకునేందుకు ఆటగాళ్లను కూడా పొందుతాయి. ఉదాహరణకు, ముంబై ఇండియన్స్ జియో ప్రకటనలో రోహిత్ శర్మతో సహా చాలా మంది ముంబై ఇండియన్స్ ఆటగాళ్ళు కనిపిస్తారు.
టీ-షర్టులు, క్యాప్‌లు, గ్లోబ్‌లు మొదలైన వాటి పేర్లు, లోగోలను కలిగి ఉన్న వస్తువులను విక్రయించడం ద్వారా కూడా జట్లు డబ్బు సంపాదిస్తాయి. నివేదికల ప్రకారం, ముంబై ఇండియన్స్ వంటి జట్లు ప్రకటనలు, బ్రాండ్ ప్రమోషన్ ద్వారా ప్రతి సంవత్సరం రూ. 50 కోట్ల వరకు సంపాదిస్తాయి.
3. స్థానిక ఆదాయం: IPL జట్లకు మూడవ ఆదాయ వనరు మైదానంలో విక్రయించే టిక్కెట్ల రూపంలో రానుంది. ఒక మ్యాచ్‌లో అమ్మిన టిక్కెట్ల ద్వారా దాదాపు రూ.4-5 కోట్ల వరకు సంపాదిస్తారు. ఈ డబ్బులో 80% స్వంత జట్టుకు వెళ్తుంది. అంటే, ప్రతి మ్యాచ్ నుంచి, జట్లకు టిక్కెట్ల ద్వారా దాదాపు రూ.3-4 కోట్లు లభిస్తాయి. అయితే, కోవిడ్-19 సమయంలో జట్ల ఆదాయాలు తగ్గాయి.
Also Read: IPL 2022 MI vs DC Live Streaming: ముంబై వర్సెస్ ఢిల్లీ మ్యాచ్‌ని ఎప్పుడు, ఎక్కడ, ఎలా చూడాలంటే?
