Budget2022: బడ్జెట్ ప్రవేశపెట్టే సమయంలో ఆర్ధిక మంత్రి ఉపయోగించే పదాలకు అర్ధాలు తెలుసా?

Economy Budget 2022: పెరుగుతున్న ద్రవ్యోల్బణం.. తాజా కోవిడ్ పరిమితుల కారణంగా భారతదేశ ఆర్థిక పునరుద్ధరణకు అడ్డంకులు ఎదురవుతున్న తరుణంలో వచ్చే నెలలో పార్లమెంటులో బడ్జెట్ ప్రవేశపెట్టనున్నారు ఆర్ధికమంత్రి నిర్మలా సీతారామన్. బడ్జెట్ ప్రసంగం సందర్భంగా ఆర్థిక మంత్రి పలు ప్రకటనలు చేస్తారని, ద్రవ్యోల్బణం, ద్రవ్యలోటు, మూలధన వ్యయం, రెవెన్యూ రాబడులు, మొండి బకాయిలు తదితర ఆర్థిక సూచికల గురించి మాట్లాడతారనే విషయం అందరికీ తెలిసిందే. ఏప్రిల్ 1, 2022 నుంచి ప్రారంభమయ్యే తదుపరి ఆర్థిక సంవత్సరానికి ప్రభుత్వ వ్యయ ప్రణాళికలను అర్థం చేసుకోవడానికి ఈ నిబంధనలను అర్థం చేసుకోవడం చాలా కీలకం. అయితే మనలో చాలామందికి ఈ పదాలకు అర్ధం తెలీదు. సాధారణంగా వీటిని వింటూనే ఉంటాం. వాటిని అలాగే మనం మన సంభాషణల్లో వాడేస్తూ ఉంటాం. అయితే, ఈ పదాల అర్ధాలను తెలుసుకునే ప్రయత్నం సాధారణంగా మనం చేయం. ఇక్కడ బడ్జెట్ సమయంలో ఎక్కువగా ప్రస్తావనకు వచ్చే కొన్ని పదాలకు అర్ధాలు వివరించే ప్రయత్నం చేస్తున్నాం.

వార్షిక ఆర్థిక నివేదిక

కేంద్ర బడ్జెట్ ను నిర్దిష్ట ఆర్థిక సంవత్సరానికి ‘వార్షిక ఆర్థిక నివేదిక’ (AFS)అని కూడా పిలుస్తారు. ఆర్థిక సంవత్సరంలో దాని ఖర్చులు రసీదులను హైలైట్ చేయడానికి ప్రభుత్వం దీనిని సమర్పిస్తుంది. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 112 ప్రకారం, ప్రతి సంవత్సరం ఏప్రిల్ 1 నుంచి మార్చి 31 వరకు ఉండే ఆర్థిక సంవత్సరానికి సంబంధించి AFSని పార్లమెంటు ముందు ఉంచాలి. బడ్జెట్ లేదా AFS తదుపరి ఆర్థిక సంవత్సరానికి ప్రభుత్వ ఖాతాల అంచనాలను కూడా వివరిస్తుంది. బడ్జెట్ అంచనాలు. రాబోయే ఆర్థిక సంవత్సరానికి బడ్జెట్‌ను పార్లమెంటు ఆమోదించాల్సి ఉందని గమనించాలి. దాని ఆమోదం లేకుండా, ప్రభుత్వం కన్సాలిడేటెడ్ ఫండ్ ఆఫ్ ఇండియా నుంచి తీసుకోదు.

ఆర్థిక సర్వే

ఆర్థిక సర్వే అనేది ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధాన పత్రం. ఇది ప్రతి సంవత్సరం కేంద్ర బడ్జెట్‌కు ముందు సమర్పిస్తారు. ఆర్థిక సర్వే గత ఆర్థిక సంవత్సరంలో భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ గురించి సవివరమైన సమాచారాన్ని అందిస్తుంది. ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రస్తుత స్థితితో పాటు, ఆర్థిక సర్వే ఆర్థిక దృక్పథాన్ని అందిస్తుంది. చీఫ్ ఎకనామిక్ అడ్వైజర్ నేతృత్వంలోని బృందం ఈ పత్రాన్ని సిద్ధం చేస్తుంది. కేంద్ర బడ్జెట్‌ను సమర్పించడానికి ఒక రోజు ముందు పార్లమెంటు ఉభయ సభల్లో ఈ పత్రాన్ని సమర్పిస్తారు. మొదటి ఆర్థిక సర్వేను 1950-51 సంవత్సరంలో సమర్పించారు. 1964 వరకు దీనిని కేంద్ర బడ్జెట్‌తో పాటు సమర్పించేవారు. సామాన్య ప్రజలకు, భారతదేశంలో ఆర్థిక వ్యవహారాల స్థితిని కేంద్ర ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణయాల ప్రభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ఆర్థిక సర్వే ఉపయోగకరమైన పత్రంగా చెప్పవచ్చు.

ద్రవ్యోల్బణం

ద్రవ్యోల్బణం, సాధారణంగా శాతాలలో వ్యక్తీకరించడం జరుగుతుంది. ఇది ఒక నిర్దిష్ట వ్యవధిలో ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఉత్పత్తులు సేవలను పెంచే రేటుకు సంబంధించిన పరిమాణాత్మక కొలత. అంతర్గత లేదా బాహ్య ఆర్థిక కారకాల కారణంగా నిర్దిష్ట వస్తువుల ధర పెరిగినప్పుడు, దానిని ద్రవ్యోల్బణం పెరుగుదలగా పేర్కొనవచ్చు. ద్రవ్యోల్బణం పెరుగుదల దేశం కరెన్సీ విలువ కొనుగోలు శక్తిలో తగ్గుదలని సూచిస్తుంది. ఈ పదానికి సెంట్రల్ బ్యాంక్ విధానాలతో ఎక్కువ సంబంధం ఉన్నప్పటికీ, బడ్జెట్ ప్రసంగంలో ఆర్థిక మంత్రి ఈ పదాన్ని ప్రస్తావించడం జరుగుతుంది.

ఆర్థిక విధానం

ఆర్థిక విధానం ప్రాథమికంగా అంచనా వేసిన పన్నులు, ప్రభుత్వ వ్యయాన్ని వివరిస్తుంది. దేశం ఆర్థిక స్థితిని పర్యవేక్షించడానికి కీలక సాధనంగా పనిచేస్తుంది. ఫిస్కల్ పాలసీ అనేది ఖర్చు స్థాయి పన్ను రేట్లలో సర్దుబాట్లను సూచిస్తుంది. ఆర్థిక పరిస్థితులను ప్రభావితం చేయడానికి ప్రభుత్వ వ్యయం పన్ను విధానాల వినియోగాన్ని కూడా సూచిస్తుంది. ముఖ్యంగా వస్తువులు సేవల కోసం మొత్తం డిమాండ్, ఉపాధి, ద్రవ్యోల్బణం ఆర్థిక వృద్ధి ఇవన్నీ ఆర్ధిక విధానంలో ప్రతిబింబిస్తాయి. ఇది ద్రవ్య విధానానికి తోడుగా ఉంటుంది, దీని ద్వారా రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) దేశం ద్రవ్య సరఫరాను ప్రభావితం చేస్తుంది. కొనసాగుతున్న మాంద్యం విషయంలో, మొత్తం డిమాండ్‌ను పెంచడానికి పన్నులను తగ్గించడం ద్వారా ప్రభుత్వం విస్తరణ ఆర్థిక విధానాన్ని అమలు చేయవచ్చు.

ద్రవ్య లోటు

ఏదైనా బాహ్య రుణాలను మినహాయించి, ప్రభుత్వ మొత్తం వ్యయం… మొత్తం ఆదాయాన్ని మించి ఉంటే దానిని ఆర్థిక లోటు అంటారు. అయిది, ఆర్థిక లోటును అప్పుల మాదిరిగానే చదవకూడదు, ఇది అనేక వార్షిక లోటుల సంచితం కావచ్చు. భారతదేశం వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు ఆరోగ్యకరమైన ఆర్థిక లోటు నిష్పత్తిని నిర్వహించడం చాలా కీలకం, ఎందుకంటే ఉత్పత్తి అయిన మొత్తం ఆదాయం ప్రభుత్వానికి దాని మొత్తం రాబడి మూలధన వ్యయాలను తీర్చడానికి సరిపోదు. మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధికి నిధులు ఇవ్వడానికి ప్రభుత్వానికి పెద్ద మొత్తంలో డబ్బు అవసరం కాబట్టి, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలు తరచుగా ఆస్తుల సృష్టికి ఆర్థిక లోటుతో నడుస్తాయి. అందువల్లనే కొంతమంది ఆర్థికవేత్తలు ఆర్థిక లోటు నిజంగా చెడ్డ సూచిక కాదని, అభివృద్ధిని సూచించే వైఖరి అని వాదించారు. ఆదర్శవంతమైన ఆర్థిక లోటు స్థూల దేశీయోత్పత్తి (GDP)లో 4 శాతానికి మించకూడదు.

డిజిన్వెస్ట్మెంట్

డిజిన్వెస్ట్మెంట్ అనేది ఇప్పటికే ఉన్న ఆస్తుల విక్రయానికి సంబంధించిన ప్రక్రియ. ఇది పెట్టుబడికి వ్యతిరేకం. ఏళ్ల తరబడి అడ్డగోలుగా మారిన అనేక ఆస్తులను వెనక్కి తీసుకోవాలని ప్రభుత్వం చూస్తోంది. గత ఏడాది బడ్జెట్‌లో, ద్రవ్య లోటు అంతరాన్ని పూడ్చాలని చూస్తున్నందున ప్రభుత్వం పెట్టుబడుల ఉపసంహరణలపై లక్ష్యాన్ని నిర్దేశించింది.

మూలధన వ్యయం

మూలధన వ్యయం (కాపెక్స్) అనేది ఈ సందర్భంలో ప్రభుత్వం ఉపయోగించే నిధులను సూచిస్తుంది – ఆస్తి, కొత్త మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులు లేదా కొత్త పరికరాల కొనుగోలు వంటి భౌతిక ఆస్తులను పొందడం, నిర్వహించడం లేదా అప్‌గ్రేడ్ చేయడం. మూలధన వ్యయం దీర్ఘకాలిక వ్యయంగా వర్గీకరించారు. సాధారణంగా అభివృద్ధి మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులతో సహా ఆస్తుల నిర్మాణానికి ప్రభుత్వం చేసే ఖర్చులను కలిగి ఉంటుంది. ప్రభుత్వం పెద్ద-టికెట్ ప్రాజెక్ట్‌ల కోసం డబ్బు ఖర్చు చేసినప్పుడు, అయ్యే ఖర్చులు సాధారణంగా మూలధన వ్యయంగా వర్గీకరిస్తారు. ఇటువంటి ఖర్చులు సాధారణంగా పునరావృతం కావు. మూలధన వ్యయం (కాపెక్స్) అనేది అనేక కంపెనీలు ఉపయోగించే విస్తృత ఆర్థిక పదం, బడ్జెట్ సందర్భంలో దీనికి ప్రాముఖ్యత ఉంది.

కస్టమ్స్ డ్యూటీ

కస్టమ్స్ సుంకం అనేది నిర్దిష్ట వస్తువులను దేశం నుంచి దిగుమతి చేసుకున్నప్పుడు/ఎగుమతి చేసినప్పుడు విధించె ఒక లెవీ. చివరికి, ఈ ఖర్చులు తుది కస్టమర్‌కు బదిలీ అవుతాయి. కస్టమ్స్ సుంకం వస్తువులు సేవల పన్ను (GST) పరిధికి వెలుపల ఉన్నందున, ప్రభుత్వం తన బడ్జెట్ ప్రజెంటేషన్‌లో కావాలనుకుంటే మార్పులను ప్రకటించే అవకాశం ఉంది. ఇది బడ్జెట్‌లో కీలకమైన అంశం కస్టమ్స్ డ్యూటీకి సంబంధించిన ప్రకటన కోసం చాలా రంగాలు ఆసక్తిగా ఎదురుచూస్తుంటాయి.

వస్తువులు సేవల పన్ను (GST)

కస్టమ్స్ సుంకంలా కాకుండా, వస్తువులు సేవల పన్ను (GST) మార్పులను బడ్జెట్‌లో ప్రకటించలేదు. GST స్లాబ్‌లు నిర్మాణంలో ఏవైనా మార్పులపై GST కౌన్సిల్ పిలుపునిస్తుంది. ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ తన బడ్జెట్ ప్రసంగంలో GST గురించి మాట్లాడవచ్చు కానీ బడ్జెట్‌లో దీనికి సంబంధించి ఎటువంటి మార్పులు ప్రకటించె అవకాశం ఉండదు.

ప్రత్యక్ష పన్ను (ఆదాయ పన్ను)

ప్రత్యక్ష పన్నులలో ఆదాయపు పన్ను కార్పొరేట్ పన్ను ఉన్నాయి. ఈ ఏడాది ఆదాయపు పన్నుకు సంబంధించి ప్రభుత్వం పెద్దగా ప్రకటనలు చేసే అవకాశం లేదు. అయితే, కొన్ని మార్పులు ఆశించవచ్చు.

కరెంట్ అకౌంట్ లోటు

కరెంట్ అకౌంట్ డెఫిసిట్ (CAD) అనేది దేశం వాణిజ్యం కొలమానం, ఇక్కడ దిగుమతి చేసుకున్న వస్తువులు సేవల విలువ ఎగుమతుల విలువ కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఇది దేశం చెల్లింపుల బ్యాలెన్స్‌లో ఒక భాగం.

రెవెన్యూ లోటు

ప్రభుత్వ నికర ఆదాయం లేదా ఆదాయ ఉత్పత్తి అంచనా వేసిన నికర ఆదాయం కంటే తక్కువగా ఉన్నప్పుడు రెవెన్యూ లోటు ఏర్పడుతుంది. బడ్జెట్ రాబడులు వ్యయాలకు అసలు రాబడి లేదా వ్యయాలు సరిపోని పరిస్థితి ఇది. ప్రభుత్వం తన సాధారణ ఆదాయం నుంచి అధికంగా ఖర్చు చేస్తుందో లేదో తెలుసుకోవడానికి ఇది కీలక సూచిక.

రెవెన్యూ మిగులు

రెవెన్యూ మిగులు అనేది రెవెన్యూ లోటుకు వ్యతిరేకం. ప్రభుత్వ నికర ఆదాయం లేదా ఆదాయ ఉత్పత్తి అంచనా వేసిన నికర ఆదాయం కంటే ఎక్కువగా ఉన్న పరిస్థితి. బడ్జెట్ అంచనాల కంటే వాస్తవ రాబడి వ్యయం ఎక్కువ.

ప్రణాళిక ప్రణాళికేతర వ్యయాలు

వ్యయం సాధారణంగా రెండు భాగాలను కలిగి ఉంటుంది – ప్రణాళిక ప్రణాళికేతర వ్యయం. అన్ని వాటాదారులు లేదా మంత్రిత్వ శాఖలతో చర్చించిన తర్వాత నిర్ణయించబడిన బడ్జెట్ అంచనాలను ప్లాన్ వ్యయం కవర్ చేస్తుంది. ప్రణాళికేతర వ్యయం, మరోవైపు, మూలధన వ్యయాన్ని కూడా కలిగి ఉన్నప్పటికీ, ఎక్కువగా ఆదాయ వ్యయాలను కలిగి ఉంటుంది. ఇవి వడ్డీ చెల్లింపులు, రాష్ట్ర/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు చట్టబద్ధమైన బదిలీలు, పెన్షన్ చెల్లింపులు ప్రభుత్వ ఉద్యోగుల జీతాలపై ప్రభుత్వం చేసే ఖర్చులు. ప్రణాళికేతర ఖర్చులు ప్రభుత్వ బడ్జెట్ ఖర్చులలో ప్రధాన భాగం. డెట్ సర్వీసింగ్, రక్షణ వ్యయం వడ్డీ చెల్లింపులు కేటగిరీ కింద అతిపెద్ద ఖర్చులను కలిగి ఉంటాయి.

ఇవి కూడా చదవండి: Budget 2022: రాబోయే బడ్జెట్ నుంచి బ్యాంకింగ్ రంగంలో ఎటువంటి మార్పులు మధ్యతరగతి ప్రజలు కోరుకుంటున్నారు?

Budget 2022: కేంద్రం బ‌డ్జెట్‌ను ఎలా త‌యారు చేస్తుంది…? ఎలాంటి కసరత్తు ఉంటుంది..? ఎన్నో ఆసక్తికరమైన విషయాలు