ముంబై మారణహోమం సూత్రధారి రాణా సంగతి సరే.. మరి మిగతా నేరగాళ్ల మాటేంటి..?
ముంబై మారణహోమం మాస్టర్మైండ్ తహావుర్ రాణాను భారత్కు తిరిగి రప్పించడంలో భారత ప్రభుత్వం విజయం సాధించింది. ఇది ఏమాత్రం ఆషామాషీ వ్యవహారం కాదు. భారత్లో నేరాలకు పాల్పడి విదేశాలకు పారిపోయే నేరగాళ్లను వెనక్కి రప్పించడం అనేక సవాళ్లతో కూడుకున్న వ్యవహారం. ఆయా దేశాలతో భారత్కు నేరస్తుల అప్పంగిత ఒప్పందాలతో పాటు సత్సంబంధాలు ఉండాలి.
ముంబై మారణహోమం మాస్టర్మైండ్ తహావుర్ రాణాను భారత్కు తిరిగి రప్పించడంలో భారత ప్రభుత్వం విజయం సాధించింది. ఇది ఏమాత్రం ఆషామాషీ వ్యవహారం కాదు. భారత్లో నేరాలకు పాల్పడి విదేశాలకు పారిపోయే నేరగాళ్లను వెనక్కి రప్పించడం అనేక సవాళ్లతో కూడుకున్న వ్యవహారం. ఆయా దేశాలతో భారత్కు నేరస్తుల అప్పంగిత ఒప్పందాలతో పాటు సత్సంబంధాలు ఉండాలి. ఆ దేశాల్లోని న్యాయస్థానాలకు తగినన్ని సాక్ష్యాధారాలను సమర్పించాలి. ఈలోగా ఆ నేరగాడు ఆ దేశాన్ని విడిచి మరో దేశానికి పారిపోకుండా దౌత్య మార్గాల ద్వారా ప్రయత్నాలు చేయాలి. ఇంటర్పోల్ వంటి అంతర్జాతీయ సంస్థలకు అవసరమైన నేరాభియోగ పత్రాలను సమర్పించి.. వారి ద్వారా రెడ్ కార్నర్ నోటీసులు జారీ చేయించాలి. ఇవన్నీ చేసినా సరే.. వెనక్కి తీసుకురావడం సాధ్యపడుతుందా అంటే అనుమానమే. ఇప్పుడు కరుడుగట్టిన ఉగ్రవాది, ముంబై మారణహోమం (26/11) సూత్రధారి తహావుర్ రాణా విషయంలో విజయం సాధించిన భారత ప్రభుత్వం ముందు.. విదేశాలకు పారిపోయిన ఆర్థిక నేరగాళ్లను వెనక్కి రప్పించడం సవాలుగా మారింది. భారత్కు సవాళ్లు విసురుతున్న ఆ నేరగాళ్లు ఎవరు? తాజా పరిస్థితులేంటో విశ్లేషిద్దాం..
భారతదేశంలో ఆర్థిక నేరాలు, ఉగ్రవాద కార్యకలాపాలకు పాల్పడి విదేశాలకు పారిపోయిన నేరస్థులను తిరిగి రప్పించేందుకు భారత ప్రభుత్వం చేస్తున్న ప్రయత్నాలు ఇటీవల కొంత ఫలితాన్ని చూపుతున్నాయి. ముఖ్యంగా, 26/11 ముంబై దాడుల సూత్రధారుల్లో ఒకడైన తహావుర్ రాణాను అమెరికా నుంచి భారత్కు అప్పగించే ప్రక్రియ విజయవంతమైంది. అమెరికా సుప్రీంకోర్టు రాణా పిటిషన్లను తిరస్కరించడంతో, అతణ్ణి ఓ ప్రత్యేక విమానంలో భారత్కు తీసుకొచ్చారు. ఈ విజయం భారత్కు ఆ దేశంతో ఉన్న దౌత్య సంబంధాలను, అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని పటిష్టం చేసే సంకేతంగా నిలుస్తోంది. అయితే, ఇలాంటి ప్రయత్నాలు ఇతర ప్రముఖ నేరస్థులైన నీరవ్ మోదీ, లలిత్ మోదీ, మెహుల్ చోక్సీ, విజయ్ మాల్యాల విషయంలో ఆశించిన మేర ముందుకు సాగడం లేదు.
లండన్లో ఆర్థిక నేరస్థుడు నీరవ్ మోదీ:
పంజాబ్ నేషనల్ బ్యాంక్ (PNB)కి రూ.13,000 కోట్లకు పైగా నష్టం కలిగించి 2018లో యూకే(UK)కి పారిపోయిన నీరవ్ మోదీ విషయంలో భారత ప్రభుత్వం నిర్విరామంగా ప్రయత్నాలు చేస్తోంది. 2019లో లండన్లో అరెస్టైన నీరవ్ మోదీ, ప్రస్తుతం బెయిల్పై విడుదలై ఉన్నప్పటికీ, అతణ్ణి భారత్కు అప్పగించేందుకు యూకే కోర్టుల్లో కేసు కొనసాగుతోంది. 2021లో యూకే జిల్లా కోర్టు, ఆ తర్వాత 2022లో హైకోర్టు నీరవ్ మోదీని భారత్కు అప్పగించేందుకు అనుమతి ఇచ్చినప్పటికీ, ఆ తీర్పును సవాలు చేస్తూ నీరవ్ యూకే సుప్రీంకోర్టును ఆశ్రయించాడు. అయితే, 2022 డిసెంబర్లో ఆ పిటిషన్ తిరస్కరణకు గురైంది. ప్రస్తుతం, అతడి ఆరోగ్య పరిస్థితి, మానసిక స్థితిని సాకుగా చూపుతూ కొత్త అప్పీళ్లు దాఖలు చేసే అవకాశం ఉందని న్యాయ నిపుణులు అంచనా వేస్తున్నారు. భారత ప్రభుత్వం యూకేతో ఉన్న నేరస్తుల అప్పగింత ఒప్పందం ఆధారంగా ఒత్తిడి చేస్తున్నప్పటికీ, యూకే చట్టాల్లోని సాంకేతికాంశాలు, లొసుగులు ఈ ప్రక్రియను ఆలస్యం చేస్తున్నాయి.
ఐపీఎల్ మాజీ చీఫ్ లలిత్ మోదీ:
ఐపీఎల్ స్కామ్లో రూ.425 కోట్ల ఆర్థిక నేరాలకు పాల్పడి 2010లో లండన్కు పారిపోయిన లలిత్ మోదీ విషయంలో భారత ప్రభుత్వ ప్రయత్నాలు ఈ మధ్య ముమ్మరం చేసింది. లలిత్పై ఎన్ఫోర్స్మెంట్ డైరెక్టరేట్ (ED) దర్యాప్తు కొనసాగుతున్నప్పటికీ, అతణ్ణి రప్పించేందుకు ఇంతవరకు వారెంట్ జారీ కాలేదు. లలిత్ మోదీ తన సామాజిక మాధ్యమ ఖాతాల ద్వారా యూకేలో, మరికొన్ని దేశాల్లో స్వేచ్ఛగా తిరుగుతూ, భారత ప్రభుత్వంపై విమర్శలు గుప్పిస్తున్నాడు. నేరస్తులను అప్పగించే విషయంలో యూకేతో ఒప్పందం ఉన్నప్పటికీ, ఈ కేసులో రాజకీయ జోక్యం, ఆధారాల సేకరణలో జాప్యం వంటి కారణాలతో పురోగతి పెద్దగా కనిపించలేదు. ఈలోగా లలిత్ మోదీ భారత పౌరసత్వాన్ని వదులుకుని పసిఫక్ ద్వీప దేశం ‘వనువటు’ పౌరసత్వం తీసుకున్నాడు. నేరస్తులను అప్పగించే విషయంలో భారత్తో ఒప్పందాలు లేని దేశాల పౌరసత్వం తీసుకోవడం ద్వారా పూర్తిస్థాయిలో తప్పించుకోవచ్చని భావిస్తున్నారు. అయితే లలిత్ మోదీ ‘పౌరసత్వం’ వ్యవహారాన్ని TV9 నెట్వర్క్ బయటపెట్టడంతో భారత ప్రభుత్వం అప్రమత్తమైంది. వనువాటు ప్రభుత్వాధినేతలతో మాట్లాడింది. లలిత్ మోదీకి మంజూరు చేసిన గోల్డెన్ పాస్పోర్ట్ – పౌరసత్వాన్ని రద్దు చేసినట్టు తెలిసింది.
యాంటిగ్వాలో మెహుల్ చోక్సీ:
పంజాబ్ నేషనల్ బ్యాంక్ స్కామ్లో నీరవ్ మోదీతో కలిసి రూ.13,000 కోట్లకు పైగా ఆర్థిక నేరాలకు పాల్పడిన మెహుల్ చోక్సీ 2018లో యాంటిగ్వా అండ్ బార్బుడాకు పారిపోయాడు. అక్కడి పౌరసత్వం పొందిన చోక్సీ, భారత్కు అప్పగింతను నిరోధిస్తూ అక్కడి కోర్టుల్లో కేసులు వేశాడు. 2021లో డొమినికాలో అరెస్టైనప్పటికీ, అతడు యాంటిగ్వాకు తిరిగి వెళ్లడం, ఆ తర్వాత ఆరోగ్య కారణాలతో బెయిల్ పొందడం జరిగింది. భారత ప్రభుత్వం యాంటిగ్వాతో దౌత్య చర్చలు జరుపుతున్నప్పటికీ, అక్కడి చట్టాలు, అంతర్జాతీయ ఒప్పందాల లోపాలు ఈ ప్రక్రియను సంక్లిష్టం చేస్తున్నాయి. చోక్సీ ఆరోగ్యం క్షీణిస్తున్నట్లు చెబుతూ కోర్టుల్లో సానుభూతి కోరుతున్నాడు, ఇది వెనక్కి రప్పించే ప్రయత్నాల్లో మరింత జాప్యానికి కారణమవుతోంది.
లండన్లో విజయ్ మాల్యా:
కింగ్ఫిషర్ ఎయిర్లైన్స్ దివాలా తీసి, రూ.9,000 కోట్ల బ్యాంకు రుణాలను ఎగవేసి 2016లో లండన్కు పారిపోయిన విజయ్ మాల్యా కేసులో భారత్ కొంత పురోగతి సాధించింది. 2018లో లండన్లో అరెస్టైన మాల్యాను భారత్కు అప్పగించేందుకు 2019లో యూకే కోర్టు అనుమతి ఇచ్చింది. అయితే, ఆ తీర్పును సవాలు చేస్తూ యూకే సుప్రీంకోర్టుకు వెళ్లిన మాల్యా, 2020లో అక్కడి నుంచి కూడా తిరస్కరణ ఎదుర్కొన్నాడు. ప్రస్తుతం, అతడు యూకేలో రాజకీయ ఆశ్రయం కోసం పోరాడుతున్నాడని, లేదా ఇతర చట్టపరమైన అవకాశాలను ఉపయోగిస్తూ సమయం గడుపుతున్నాడని సమాచారం. భారత్ ఒత్తిడి పెంచినప్పటికీ, యూకేలోని రాజకీయ, చట్టపరమైన సంక్లిష్టతలు ఆ ప్రక్రియను ఆలస్యం చేస్తున్నాయి.
సవాళ్లు, విజయాలు
తహావుర్ రాణా కేసులో విజయం భారత ప్రభుత్వానికి ఒక ఊపునిచ్చినప్పటికీ, నీరవ్ మోదీ, లలిత్ మోదీ, మెహుల్ చోక్సీ, విజయ్ మాల్యాల విషయంలో ప్రక్రియలు ఇంకా సంక్లిష్టంగానే ఉన్నాయి. ఈ కేసుల్లో సవాళ్లు రెండు రకాలుగా కనిపిస్తాయి:
చట్టపరమైన ఆటంకాలు: యూకే, యాంటిగ్వా వంటి దేశాల్లోని న్యాయ వ్యవస్థలు నేరస్థులకు అప్పీల్ చేసుకునేందుకు పలు అవకాశాలను కల్పిస్తాయి. ఇవి నేరస్తులను వెనక్కి రప్పించే ప్రయత్నాలను ఆలస్యం చేస్తున్నాయి.
దౌత్య సంబంధాలు: అమెరికా వంటి దేశాలు భారత్కు సహకరిస్తున్నప్పటికీ, యూకే, యాంటిగ్వా వంటి దేశాలతో చర్చలు సంక్లిష్టంగా మారుతున్నాయి. అయినప్పటికీ, భారత ప్రభుత్వం ఈడీ, సీబీఐ, ఎన్ఐఏ వంటి సంస్థల ద్వారా ఆధారాల సేకరణ, అంతర్జాతీయ ఒత్తిడిని పెంచుతూ, ఈ నేరస్థుల ఆస్తులను స్తంభింపజేయడం వంటి చర్యలతో ముందుకు సాగుతోంది. తహావుర్ రాణా కేసు ఒక మైలురాయిగా నిలిచినప్పటికీ, ఇతర కేసుల్లో వేగవంతమైన పురోగతి కోసం దౌత్య, చట్టపరమైన వ్యూహాలను మరింత పటిష్టం చేయాల్సిన అవసరం కనిపిస్తోంది.
భారత్లో నేరాలకు పాల్పడి విదేశాలకు పారిపోయిన వారిని రప్పించేందుకు భారత ప్రభుత్వం చేస్తున్న ప్రయత్నాలు కొంత ఫలిస్తున్నప్పటికీ, పూర్తి విజయం సాధించాలంటే ఇంకా చాలా దూరం ప్రయాణించాలి. తహావుర్ రాణా రప్పింత ఒక సానుకూల సంకేతమైతే, నీరవ్ మోదీ, మెహుల్ చోక్సీ, విజయ్ మాల్యా, లలిత్ మోదీల విషయంలో అంతర్జాతీయ సహకారం, చట్టపరమైన సమస్యల పరిష్కారం కీలకంగా మారనున్నాయి. ఈ ప్రక్రియలు భారత్లో న్యాయవ్యవస్థపై ప్రజల విశ్వాసాన్ని పెంచడమే కాక, ఆర్థిక నేరాలకు విదేశాలు ఇకపై ఆశ్రయం కాబోవు అనే సందేశాన్ని పంపే అవకాశం ఉంది.
మరిన్ని జాతీయ వార్తల కోసం ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి..