Indian Standard Time: టైమ్ వేరని చెప్పోద్దు.. ఇకపై మనందరి టైమ్ ఒక్కటే.. దేశమంతటా భారత ప్రామాణిక సమయమే!
దేశవ్యాప్తంగా ప్రతిఒక్కరూ ఇండియన్ స్టాండర్డ్ టైం (ఐఎస్‌టీ) అనుసరించడం ఇకపై తప్పనిసరి కానుంది. ఇందుకోసం కేంద్ర ప్రభుత్వం పెద్ద కసరత్తు చేస్తోంది. దేశం మొత్తం ఒకే విదమైన టైమ్ జోన్ ఉండేలా ప్లాన్ చేస్తున్నట్లుగా తెలుస్తోంది. అసలు ఇందులో ఏ సమస్య ఉంది..? ఎలా మార్చాలో మనం ఇక్కడ తెలుసుకుందాం..
నేను సమయాన్ని.. నెను ఎవరి కోసమూ ఆగను. నేను సమయం.. నేను ఎప్పటికీ నిలిచి ఉంటాను.. నేను ఎప్పటికీ ఆగను. కొందరు నన్ను అర్థం చేసుకోవడానికి సూర్యుని వైపు చూస్తారు. కొందరు చంద్రుని వైపు చూస్తారు. నక్షత్రాల వైపు ఎవరైనా.. పగలు, రాత్రి, సూర్యుడు, నీడను చూస్తూ నన్ను అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు. అయితే, దేశంలో ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కో సమయం ఉంది. ఇలా ఉండటం వల్ల చాలా సమస్య. అందుకే దేశవ్యాప్తంగా ఒకే సమయాన్ని అనుసరించడం ఇకపై తప్పనిసరి కానుంది. ఇందుకోసం సమగ్ర విధానాన్ని అమల్లోకి తీసుకొచ్చేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్లాన్ చేస్తున్నట్లుగా తెలుస్తోంది. దేశంలోని అన్ని నెట్‌వర్క్‌లు, కంప్యూటర్లను ఐఎస్‌టీతో అనుసంధానించడం, టెలికం సర్వీసు ప్రొవైడర్లు, ఇంటర్నెట్‌ సర్వీసు ప్రొవైడర్లు, పవర్‌గ్రిడ్లు, బ్యాంకులు, స్టాక్‌ ఎక్స్ఛేంజ్‌ల వంటివన్నీ ఆ ప్రామాణిక సమయాన్నే అనుసరించేలా చేయడమే దాని కారణం. ప్రస్తుతం టెలికం, ఇంటర్నెట్‌ సర్వీసు ప్రొవైడర్లు ఐఎస్‌టీని అనుసరించడం తప్పనిసరేమీ కాదు.
శతాబ్దాల క్రితమే భారత్ ఈ ప్రయత్నాన్ని ప్రారంభించింది. దాదాపు రెండు శతాబ్దాల క్రితం, బ్రిటిష్ పాలనలో భారతదేశానికి కాల వ్యవస్థ(ఇండియన్ స్టాండర్డ్ టైం) వచ్చింది. ఇండియన్ స్టాండర్డ్ టైమ్ లాంటి పదం తెరపైకి వచ్చింది. పూర్వం బొంబాయి, మద్రాసు, కలకత్తా సమయ మండలాలుగా ఉండేవి.
భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన వెంటనే.. 01 సెప్టెంబర్ 1947 నుంచి దేశం మొత్తానికి ఒక టైమ్ జోన్ ఎంపిక చేశారు. దీనిని IST అని పిలుస్తారు. భారతీయ ప్రామాణిక సమయం అని అర్థం. ప్రపంచంలోని సమన్వయ సమయం (అంటే UTC) ప్రకారం ఇది +05:30గా పరిగణించబడుతుంది. అంటే ఐదున్నర గంటల ముందున్న టైమ్ జోన్.
ఇది నిర్ణయించబడినప్పుడు, మరొక సమస్య తలెత్తింది. తూర్పు నుంచి పడమర వరకు భారతదేశ సరిహద్దు దాదాపు 2,933 కిలోమీటర్లు.. కాబట్టి టైమ్ జోన్ ఎలా సాధ్యమవుతుంది..? అస్సాం, కచ్ వరకు సమయ సమానత్వం ఎలా ఉంటుంది. అప్పుడు సమయం, భారతీయ ప్రామాణిక కాలానికి సంబంధించి చాలా గందరగోళ నెలకొంది. దీనిపై చాలా కాలంగా చర్చ జరుగుతోంది.
బాంబే టైమ్..
స్వాతంత్ర్యానికి ముందు, భారతదేశంలో సమయాన్ని రెండు జోన్ల ప్రకారం అర్థం చేసుకునేవారు. వాటిలో ఒకటి బొంబే టైమ్ జోన్. 1884లో అమెరికాలో అంతర్జాతీయ స్థాయిలో టైమ్ జోన్‌ని నిర్ణయించే సమావేశం జరిగినప్పుడు బ్రిటిష్ వారు ఈ టైమ్ జోన్‌ను నిర్ణయించారు. బొంబే సమయం గ్రీన్‌విచ్ మీన్ టైమ్ అంటే GMT కంటే నాలుగు గంటల 51 నిమిషాల ముందు టైమ్ జోన్‌గా ఉంది. 1906లో, బ్రిటీష్ పరిపాలనలోనే IST ప్రతిపాదన వచ్చింది. దీనికి ఫిరోజ్‌షా మెహతా బొంబాయి టైమ్ వ్యవస్థను కాపాడాలని గట్టిగా వాదించారు. దీంతో బొంబే టైమ అలానే ఉండిపోయింది.
కలకత్తా టైమ్
1884 సంవత్సరంలో జరిగిన సమావేశంలో, భారతదేశంలో రెండు సమయ మండలాలు నిర్ణయించబడ్డాయి. వాటిలో ఒకటి కలకత్తా టైమ్. GMT కంటే 5 గంటల 30 నిమిషాల 21 సెకన్ల ముందు ఉన్న టైమ్ జోన్‌ను కలకత్తా సమయంగా పరిగణించారు. 1906లో IST ప్రతిపాదన విఫలమైన తర్వాత.. కలకత్తా సమయం కూడా కొనసాగింది.
ఖగోళ, భౌగోళిక సంఘటనల డాక్యుమెంటేషన్‌లో బ్రిటిష్ వారు కలకత్తా సమయాన్ని ఉపయోగించారని చెబుతారు. అయితే, బొంబాయి, కలకత్తా సమయ మండలాల కంటే ముందు.. మన దేశంలో మద్రాసు టైమ్ జోన్ కూడా ఉంది.
మద్రాస్ టైమ్ జోన్..
భారతదేశంలో బ్రిటిష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీకి చెందిన మొదటి ఖగోళ శాస్త్రవేత్త జాన్ గోల్డింగ్‌హామ్ 1802లో మద్రాస్ టైమ్ జోన్ వ్యవస్థను రూపొందించారు. GMT కంటే 5 గంటల 21 నిమిషాల 14 సెకన్ల ముందున్న ఈ టైమ్ జోన్‌ను తర్వాత రైల్వేలు కూడా స్వీకరించాయి, కాబట్టి దీనిని రైల్వే సమయం అని కూడా పిలుస్తారు. బొంబాయి మరియు కలకత్తా సమయ మండలాలతో సంబంధం లేకుండా రైల్వేలు దీనిని స్వీకరించాయి. 1884 నుండి దాని చెల్లుబాటు గడువు ముగిసినప్పటికీ.
1947లో IST ఏర్పాటు చేయబడినప్పుడు, మద్రాసులో నిర్మించిన ప్లానిటోరియం ప్రయాగ్‌రాజ్ జిల్లాకు బదిలీ చేయబడింది. భారతదేశం మొత్తం దేశంలో సమయాన్ని అంటే టైమ్ జోన్‌ను ఏకీకృతం చేసింది. అయితే, దీని నుండి అనేక రకాల టైమ్ జోన్ వివాదాలు కూడా తలెత్తాయి.
టైమ్ జోన్ వివాదం
భారతదేశంలో రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ టైమ్ జోన్‌లు ఎప్పుడూ చర్చించబడేవి, అయితే సరిహద్దులు చైనాలా విస్తరించినప్పటికీ, భారతదేశం కూడా ఒకే టైమ్ జోన్‌ను కలిగి ఉండాలని పట్టుబట్టింది. 80వ దశకంలో, పరిశోధకులు రెండు సమయ మండలాలను ప్రతిపాదించినప్పుడు, ఇది బ్రిటిష్ రాజ్ వ్యవస్థను తిరిగి తీసుకువస్తుందని చెప్పబడింది. ఆ తర్వాత 2004లో కూడా ప్రభుత్వం అలాంటి విధానాన్ని తిరస్కరించింది.
అసలు సమస్య ఇదే..
కచ్‌కు దూరంగా ఉన్న అస్సాంలో నిజంగా సమయ వ్యత్యాసం ఉందా..? అంటే ఉందనే చెప్పాలి. గుజరాత్‌లోని రాన్ ఆఫ్ కచ్, ఈశాన్య సరిహద్దులోని కొన్ని అస్సామీ ప్రాంతాలలో సూర్యోదయానికి.. సూర్యాస్తమయానికి మధ్య రెండు గంటల కంటే ఎక్కువ వ్యత్యాసం ఉంది. ఈ కారణంగా, భారతదేశంలోని టైమ్ జోన్‌లో విభజన గొడవ మొదలైంది. ఇది సంక్లిష్టంగా ఉన్నప్పటికీ.. దీన్ని అవలంబించడం ద్వారా కాలక్రమేణా అనేక రకాల సమస్యలు తలెత్తుతాయి.
మరిన్ని సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ న్యూస్ కోసం