దేశంలో జనాభా విపరీతంగా పెరుగుతూ పోతుంది. పెరుగుతున్న జనాభాకు అనుగుణంగా సమర్థవంతమైన రవాణా అవసరం కూడా ముఖ్యమైనది కాబట్టి.. దేశంలో కొత్త ఎక్స్ప్రెస్వేల నిర్మాణం ప్రాధాన్యత సంతరించుకుంది. వీటిలో కొన్ని ఎక్స్ప్రెస్వేలు ఇప్పటికే పని చేస్తున్నాయి. అయితే కొన్ని ఇంకా ప్రణాళి,నిర్మాణ దశలో ఉన్నాయి. భారతదేశంలో రాబోయే ఈ ఎక్స్ప్రెస్వేలు కొత్త ఉద్యోగాలను సృష్టించడం ద్వారా ఆర్థిక వ్యవస్థను పెంచడానికి కూడా సహాయపడతాయి. ప్రధాన, చిన్న నగరాలు, పట్టణాలు, గ్రామాలను కలిపే రహదారుల సంఖ్య పరంగా భారతదేశ రహదారి నెట్వర్క్ ప్రపంచంలో రెండవ అతిపెద్దది. దేశంలోని రవాణా వ్యవస్థలో ఎక్స్ప్రెస్వేల ప్రాముఖ్యతను అతిగా చెప్పలేము, ఎందుకంటే భారతదేశంలోని ప్రజల సంఖ్య ప్రస్తుత సంఖ్యను మించిపోతుందని భావిస్తున్నారు. అందువల్ల మెరుగైన మౌలిక సదుపాయాల ఆవశ్యకత తప్పనిసరి.
అందుకే,.. నేషనల్ హైవేస్ అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా (NHAI) 23 కొత్త హైవేల కోసం ప్రణాళికను సిద్ధం చేసింది. ఇందులో ఎక్స్ప్రెస్వేలు, ఎకనామిక్ కారిడార్ల నెట్వర్క్తో సహా మార్చి 2025 నాటికి సిద్ధంగా ఉంటుంది. ఢిల్లీ-ముంబై, అహ్మదాబాద్-ధోలేరా, నాలుగు ఎక్స్ప్రెస్ వేలు అమృత్సర్-జామ్నగర్ మార్చి 2023 నాటికి పూర్తి కావాల్సి ఉంది. మార్చి 2024 నాటికి మరో తొమ్మిది సిద్ధంగా ఉంటాయి. మార్చి 2025 నాటికి మరో తొమ్మిది గ్రీన్ఫీల్డ్ హైవేలు పూర్తవుతాయని NHAI రూపొందించిన స్టేటస్ రిపోర్ట్ చూపిస్తుంది. ఈ ఎక్స్ప్రెస్వేల మొత్తం పొడవు దాదాపు 7,800 కి.మీ. కాగా, రాబోయే ఐదేళ్లలో దాదాపు రూ. 3.3 లక్షల కోట్ల వ్యయంతో ఈ హైవేల నిర్మాణం చేపట్టనున్నారు.
ఈ ఎక్స్ప్రెస్వేల నెట్వర్క్ సూరత్, షోలాపూర్, లక్నో, వైజాగ్, చెన్నై, బెంగళూరు, విజ్యవాడ, రాయ్పూర్, కోట, ఖరగ్పూర్ మరియు సిలిగురిలను కలుపుతూ దేశవ్యాప్తంగా విస్తరించి ఉంది. 2023, 2024 డెడ్లైన్తో కూడిన ప్రాజెక్టులను వచ్చే ఏడాదికి బిడ్ వేయనున్నట్లు అధికారులు తెలిపారు.
కొత్త ఎక్స్ప్రెస్వేల భారీ అభివృద్ధి అనేది ఇప్పటికే ఉన్న హైవేలను విస్తరణలో భాగంగానే చేపట్టనున్నారు. భారీ వాహనాలతో సహా ప్రజలు, కార్గో రవాణా కోసం ఎలాంటి అడ్డంకులు, అతుకులు ప్రయాణం లక్ష్యంగా ఈ హైవేల విస్తరణ చేపట్టనున్నారు. ప్రస్తుతం భారతదేశంలో కార్గో వాహనాలు రోజుకు సుమారు 400 కి.మీ.లు ప్రయాణిస్తాయి. ఇది ప్రపంచ ప్రమాణంలో దాదాపు 50శాతం. ఇక హైవేల సంపూర్ణ నిర్మాణంతో ఖర్చు, సమయాన్ని 50% వరకు తగ్గించే అవకాశం ఉంది. నిధుల కొరత లేకుండా చూసేందుకు, NHAI ఈ ప్రాజెక్టులకు నిధులు సమకూర్చేందుకు స్పెషల్ పర్పస్ వెహికల్స్ (SPVలు)ని ఏర్పాటు చేస్తుంది. ఢిల్లీ-ముంబై ఎక్స్ప్రెస్ వే కోసం SPV ఏర్పాటు చేయనుంది. దీని కోసం నీతి ఆయోగ్, ఆర్థిక, రహదారుల మంత్రిత్వ శాఖల సభ్యులతో కూడిన NHAI బోర్డు అనుమతిని ఇచ్చింది. NHAI SPVని నమోదు చేసింది.
ప్రాజెక్ట్లో పెట్టిన పెట్టుబడి టోల్ సేకరణల నుండి రికవర్ చేస్తారు. ఇందులో డబ్బును ముందస్తుగా పొందడానికి ప్రైవేట్ సంస్థకు 15-20 సంవత్సరాల పాటు టోల్లింగ్ హక్కును వేలం వేస్తారు. ఈ మోడల్ను టోల్ ఆపరేట్ అండ్ ట్రాన్స్ఫర్ (TOT) అంటారు. ఈ మోడల్ విజయవంతమైతే ఇతర ప్రధాన హైవే ప్రాజెక్ట్లకు దీనిని అనుసరిస్తామని NHAI చైర్మన్ S S సంధు తెలిపారు.
SPV పూర్తిగా NHAI ఆధీనంలో ఉంటుంది కాబట్టి, పెన్షన్, ఇన్సూరెన్స్ ఫండ్లతో సహా ఆర్థిక సంస్థల నుండి తక్కువ ధరకు రుణాన్ని పొందడం సులభం. NHAI ఒక చట్టబద్ధమైన సంస్థ అయినందున, దీనికి సార్వభౌమ గ్యారంటీ ఉంది. అందువల్ల పెట్టుబడిదారులకు ఎలాంటి నష్టం ఉండదు. దీంతో పెట్టుబడి దారులు నిస్సందేహంగా ఇక్కడ పెట్టుబడి పెట్టుకునే అవకాశం ఉంది.