Sambhal Mandir-Masjid Row: శివాలెత్తుతున్న సంభల్.. తెరపైకి మందిర్‌-మసీదు వివాదం..

మట్టిలో విగ్రహాలు.. తవ్వితే శివలింగాలు.. సంభల్‌ భూమిలో బయటపడుతున్న పురాణ ఆలయాలు.. మరోసారి సంభల్ వేదికగా మందిర్‌-మసీదు వివాదం తెరపైకి వచ్చింది. ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని సంభల్‌లో ఓ పురాతన ఆలయం బయటపడింది.. ఇప్పుడిదే దేశవ్యాప్తంగా అతిపెద్ద చర్చకు వేదికైంది. ఆలయంలో హనుమాన్ విగ్రహం ఉంది..ఆ విగ్రహం కిందనే శివలింగం బయటపడింది.. ఎదురుగా నందివిగ్రహాలు కూడా ఉన్నాయి. డిసెంబర్ 14న ఆలయం వెలుగులోకి రాగానే మరుసటి రోజునుంచి పురాతన శివాలయాన్ని దర్శించడానికి భక్తులు పోటెత్తారు. ఆలయాన్ని పునరుజ్జీవనం చేసి.. పూజలు, హోమాలు నిర్వహించారు.

46ఏళ్ల తరువాత వెలుగులోకి వచ్చిన శివాలయానికి భక్తులు బారులు దీరారు. శివుడికి రుద్రాభిషేకం నిర్వహించారు. అక్రమ నిర్మాణాల మధ్య చిక్కుకుపోయి…శిధిలావస్తకు చేరిందీ ఆలయం. శివాలయంతో పాటు ఆలయ ప్రాంగణంలో బయటపడ్డ పురాతన బావి ఏ కాలం నాటిదో తెలుసుకోవాలని పురావస్తు శాఖకు జిల్లా కలెక్టర్‌ రాజేందర్‌ పన్సియా లేఖ రాశారు. పురాతన బావిని కొందరు అక్రమంగా కబ్జా చేశారని ఆరోపించారు. శివాలయంలో ఎస్పీతో కలిసి కలెక్టర్‌ పూజలు నిర్వహించారు. కొందరు వ్యక్తులు ఇళ్ల నిర్మాణం కోసం ఆలయాన్ని ఆక్రమించినట్టు తమ తనిఖీల్లో తేలిందని.. ఆలయ ప్రాంతాన్ని ఎవరైతే ఆక్రమించుకున్నారో వారిపై చర్యలు తీసుకుంటామని అధికారులు చెబుతున్నారు.

ఆలయానికి 1000 ఏళ్ల చరిత్ర ఉందని స్థానిక కలెక్టర్‌ చెబుతున్నారు. ప్రస్తుతం ఆలయం లోపల, బయట అధికారులు సీసీటీవీ కెమెరాలను ఏర్పాటు చేశారు. ఆలయ ప్రాంగణంలోని బావిలో మూడు ధ్వంసమైన విగ్రహాలు కూడా బయటపడ్డాయి. బావిలోకి ధ్వంసమైన విగ్రహాలు ఎలా చేరాయన్నదానిపైనా పలు అనుమానాలు వ్యక్తమవుతున్నాయి.ఈ ఆలయం బయటపడటానికి కారణం..అక్రమ విద్యుత్ కనెక్షన్లే. సంభల్ ఏరియాలో నూటికి 70శాతం అక్రమ విద్యుత్ కనెక్షన్లే ఉన్నాయి. ఏ ఇంటికీ మీటరుండదు. రాత్రి పగలు తేడాలేకుండా.. దొంగకనెక్షన్లతో విద్యుత్ చోరీకి తెగబడేవారు.

అక్రమ విద్యుత్ కనెక్షన్లపై ఉక్కుపాదం మోపడం లక్ష్యంగా అక్కడి ప్రభుత్వం ఓపెద్ద డ్రైవ్‌ ప్రారంభించింది. ప్రతి ఇంటికీ మీటర్ బిగిస్తూ..అక్రమ కనెక్షన్లను తొలగించే క్రమంలో ఈ పురాతన ఆలయం బయటపడింది.

ఇక్కడ ప్రశ్న ఏంటంటే.. 46ఏళ్లుగా ఈ శివాలయం ఎందుకు మూతపడింది. ఆలయం చుట్టుపక్కల అక్రమణలను అధికారులు ఎందుకు పట్టించుకోలేదు..? గుడిని గుడిలో లింగాన్ని కూడా ఆక్రమణదారులు మింగేశారా…? ఇప్పుడివే ప్రశ్నలతో అధికారులను నిలదీస్తున్నారు భక్తులు

ఈ ఆలయం మూసివేయడానికి కారణం.. 1978లో జరిగిన అల్లర్లే కారణమంటున్నారు స్థానికులు. 1978లో సంభల్లో పెద్ద ఎత్తున హింస చెలరేగింది. ఆ హింసలో ఎంతోమంది గాయపడ్డారు. దీంతో గుడి చుట్టుపక్కల ఉండే హిందూ కుటుంబాలు మరో ప్రాంతానికి వలస వెళ్లాయి. అంతవరకు గుడి ఆలనా పాలన చూస్తున్న పూజారి కూడా ప్రాణభయంతో వెళ్లిపోయినట్లు తెలుస్తోంది. అప్పట్నుంచి గుడి మూతపడిపోయింది. ఆలయ ప్రాంగణంలోని బావి కూడా క్రమంగా పూడుకుపోయింది. ఆలయం దగ్గర ఓ పెద్ద చెట్టు ఉండేదని.. దాన్ని నరికి ఆక్రమణదారులు నివాసాలు ఏర్పాటు చేసుకున్నారని స్థానికులు చెబుతున్నారు

ఇక్కడ కొన్ని అనుమానాలు వ్యక్తం చేస్తున్నాయి హిందూ సంఘాలు. కశ్మీర్‌ నుంచి హిందువులు వలసపోయారని తెలుసు కానీ..సంభల్ నుంచి హిందువులు ఎందుకు వలసపోయారు.. అంటూ ప్రశ్నిస్తున్నారు. అల్లర్లు జరిగినంతమాత్రాన సొంతూరిని వదిలి వెళ్లిపోరు కదా.. అన్నది హిందూ సంఘాల వాదన. అసలేం జరిగింది అన్నదానిపై సమగ్రదర్యాప్తు జరపాలని స్థానికులు డిమాండ్ చేస్తున్నారు. పైగా ఈ ఆలయం ఖగ్గు సరాయ్ ప్రాంతంలో షాహి జామా మసీదుకు కేవలం కొన్ని కిలో మీటర్ల దూరంలోనే ఉంది. ఆ మసీదు వద్ద నవంబర్ 24న సర్వేకు వ్యతిరేకంగా నిరసన ప్రదర్శన జరిగింది. అప్పుడు నలుగురు చనిపోయారు, పోలీసులు సహా అనేక మందికి గాయాలయ్యాయి.

పురాతన ఆలయంపై రాజకీయంగానూ మంటలు రేగుతున్నాయి. 1978 నుంచి ఆ ఆలయాన్ని తెరవకుండా కొన్ని దుష్టశక్తులు అడ్డుకున్నాయని ఆరోపించారు. ఆలయంతో పాటు అక్కడ ఉన్న 22 బావులను కూడా బంద్‌ చేయించారని అన్నారు. రాళ్లదాడితో సంభల్‌లో హింసను రెచ్చగొడుతున్న ఒక్కరిని కూడా తమ ప్రభుత్వం విడిచిపెట్టే ప్రసక్తే లేదన్నారు సీఎం యోగి ఆదిత్యనాథ్.

అయితే యూపీ ప్రభుత్వ తీరుపై తీవ్రస్థాయిలో ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు సమాజ్‌వాదీ పార్టీ ఎమ్మెల్యేలు.. ప్రజా సమస్యలు , పేపర్‌లీక్‌ల పైనుంచి దృష్టి మరల్చేందుకే సంభల్‌ వ్యవహారాన్ని తెరపైకి తెచ్చారని అసెంబ్లీ ఆవరణలో ధర్నా చేపట్టారు. ఆలయం చుట్టూ ఉన్న ఆక్రమణలను ప్రభుత్వం తొలగిస్తోంది. అలాగే గుడిని ఆనుకుని నిర్మించిన ఇంటిని అధికారులు కూల్చివేసారు.

సంభల్ పురాతన ఆలయం బయటపడడంతో.. మరోసారి దేశవ్యాప్తంగా మందిర్‌-మసీదు అంశం తెరపైకి వస్తోంది. ఇటీవలి కాలంలో ప్రార్థనా స్థలాల వివాదాలు పెరిగిపోయాయి. ఇప్పటికే సంభల్‌లోని జామా మసీదు న్యాయపరమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంటోంది. ఈ మసీదు స్థానంలో హరిహర ఆలయం ఉండేదని ఓవర్గం కోర్టులో పిటిషన్ దాఖలు చేసింది. ఈ నేపధ్యంలో కోర్టు ఏఎస్‌ఐ సర్వేకు కూడా అనుమతినిచ్చింది. సర్వే సమయంలో సంభల్‌లో హింస చెలరేగింది. ఐదుగురు చనిపోయారు. ఈ హింసాకాండలో కొందరు పోలీసులు, స్థానికులు గాయపడ్డారు. అజ్మీర్ షరీఫ్ దర్గాను మహాదేవుని ఆలయంగా అభివర్ణించడంతో చెలరేగిన వివాదం కొనసాగుతూనే ఉంది. ఈ అంశం కూడా కోర్టులో ఉంది. దీనికి ముందు, మథురలోని జ్ఞానవాపి మసీదు, శ్రీ కృష్ణ జన్మభూమి, షాహీ ఈద్గా మసీదు వివాదాలు కూడా హై ప్రొఫైల్ కేసులే.

అసలు సంభల్ రగడ ఎందుకు మొదలయ్యింది..?

ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని సంభాల్ చారిత్రక నగరం మాత్రమే కాదు..ఆధ్యాత్మిక, పురాతన విశ్వాసాలతో నిండిన నగరం. నారాయణుడు 24వ అవతారమైన కల్కి సంభాల్ లో అవతరిస్తారని శ్రీమద్ భగవత పురాణంలోని 12వ ఖండంలోని రెండవ అధ్యాయంలో ఉందని వేదపండితులు మాట.. కలియుగంలో దుష్టుల నాశనానికి ఈ అవతారం ఉండబోతోందని అందులో స్పష్టంగా రాసినట్లు చెబుతారు. సంభాల్‌ 68 తీర్థయాత్రలు, 19 బావులు, 36 పురాలు, 52 సత్రాలను కలిగి ఉండేదట. సంభాల్ నగరంలో ఇప్పటికీ అవి చాలా ఉన్నాయి.

సంభల్ ప్రాంతం మరింత సున్నింతంగా మారింది. కార్తీక్ మహాదేవ్ ఆలయం శిధిలావస్థకు చేరడానికి కూడా గతంలో జరిగిన అల్లర్లే కారణమని స్థానికులు చెబుతున్నమాట. గతంలోనూ అనేక మార్లు సంభాల్ లో అల్లర్లు జరిగాయి. 1947 నుంచి అక్కడ హింసాత్మక ఘటనలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి. 1974లో 184 మంది సజీన దహనమయ్యారు. తర్వాత జరిగిన ఘటనలో దాదాపు 209మంది చనిపోయారు. ఎన్‌సీఆర్‌బీ డేటా ప్రకారం 2012-17 మధ్య రాష్ట్రంలో 815 మత ఘర్షణలు జరిగగా..అందులో 192 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. 2007-2011 మధ్య 66 మత ఘర్షణల్లో 121 మంది ప్రాణాలు పోగొట్టుకున్నారని అసెంబ్లీలో యోగి ఆదిత్యనాథ్ ప్రకటించారు.

రామ జన్మభూమి వివాదం పరిష్కారమైనప్పటి నుంచి దేశంలో ప్రార్ధనా స్థలాల వివాదాలు అధికమయ్యాయి. ప్రార్ధనా స్థలాల పరిరక్షణ చట్టం అమల్లో ఉన్నా..వివాదం కాస్తా పెరిగి పెద్దదై ఘర్షణగా మారుతోంది. ఇప్పుడు సంభల్‌లోకి కొత్తవారు ఎవ్వరు వెళ్లాలన్నా అధికారులు అనుమతి తీసుకోవాలి. మహారాష్ట్ర, జార్ఖండ్‌లో ఎన్నికల ముగిసిన వేళ ఉత్తరప్రదేశ్‌లో ఈ వివాదం మొదలయ్యింది. ఇప్పటికే వారణాసిలో, కాశీ విశ్వనాథ్-జ్ఞాన్‌వాపి ఆలయ మసీదు వివాదం పరిష్కారం కోసం ఎంతో కాలంగా కోర్టులో పోరాటం జరుగుతోంది. మరోవైపు, మధురలోని కృష్ణ జన్మ భూమి, షాహీ ఈద్గా మసీదు వివాదంపై కూడా కోర్టు కేసు నడుస్తోంది. ఈ తరుణంలోనే ఇప్పుడు యూపీలోని సంభల్‌లో ఉన్న షాహీ జామా మసీదు వ్యవహారంకూడా తెరపైకి వచ్చింది.

సెప్టెంబరు 1991లో భారతదేశంలో ‘ప్రార్థనా స్థలాల చట్టం-1991’ రూపుదిద్దుకుంది. ఈ చట్టం ప్రకారం 1947 ఆగస్టు 15న ఉన్న ప్రార్థనా స్థలాలు ఏవైనా వాటి స్థితి అలాగే ఉంటుంది. అయితే, కేవలం అయోధ్యలోని వివాదాస్పద నిర్మాణం అంశంలో మాత్రం ఈ చట్టం వర్తించదని పేర్కొన్నారు. ఎందుకంటే అప్పటికి అయోధ్య కేసు కోర్టు పరిధిలో ఉంది.

దేశంలో ఇటీవలి కాలంలో పెరిగిపోతున్న మందిర్ మసీదు వివాదాలకు చెక్ పెట్టే ప్రయత్నం చేసింది సుప్రీంకోర్టు. మతపరమైన స్వభావాన్ని వివాదాస్పదం చేసే కేసుల్లో మతపరమైన నిర్మాణాలు లేదా సర్వేలకు ఎలాంటి ఆదేశాలు జారీ చేయవద్దని దేశంలోని దిగువ కోర్టులకు సుప్రీంకోర్టు ఆదేశించింది.

ప్రస్తుతం అమల్లో ఉన్న ప్రార్ధనా స్థలాల చట్టం 1991కు ఉన్న రాజ్యాంగబద్ధతపై సుప్రీంకోర్టు విచారిస్తోంది. ఈ విచారణ పూర్తయ్యేవరకు మతపరమైన నిర్మాణాలు, స్వభావానికి సంబంధించి కొత్త వాజ్యాలు తీసుకోవద్దని సుప్రీంకోర్టు దిగువ కోర్టులకు స్పష్టమైన ఆదేశాలు జారీ చేసింది. దిగువ కోర్టులు ఇష్టారాజ్యంగా ఆదేశాలు జారీ చేయవద్దని కోరింది. ప్రార్ధనా స్థలాల చట్టం రాజ్యాంగ బద్ధత కేసులో అఫిడవిట్ దాఖలు చేసేందుకు సమయం కావాలని కేంద్ర ప్రభుత్వం కోరగా సుప్రీంకోర్టు నాలుగు వారాల గడువిచ్చింది. దేశంలో ప్రస్తుతం యూపీలోని సంభాల్‌లో ఉన్న షాహీ జామా మసీదు, వారణాసిలోని జ్ఞాన్ వాపి మసీదు, మధురలోని షాహీ ఈద్గా మసీదు, రాజస్థాన్‌లోని అజ్మీర్ దర్గా వివాదాలున్నాయి.