పాకిస్థాన్ ఎకానమీని చావుదెబ్బ కొట్టిన ప్రధాని మోదీ! ఈ 5 చర్యలే అందుకు కారణం..
పహల్గామ్ ఉగ్రదాడి తర్వాత భారత్ సింధు జలాల ఒప్పందాన్ని నిలిపివేయడం, గగనతలాన్ని మూసివేయడం, వాణిజ్యాన్ని నిషేధించడం వంటి కీలక నిర్ణయాలు తీసుకుంది. ఈ చర్యలు పాకిస్థాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థపై తీవ్ర ప్రభావం చూపుతున్నాయి. ముఖ్యంగా వ్యవసాయం, వాణిజ్యం, రవాణా రంగాలపై ప్రధాని మోదీ దెబ్బ కొట్టారు.
మే 10న భారత్, పాకిస్తాన్ కాల్పుల విరమణకు అంగీకరించినప్పటికీ, పహల్గామ్ ఉగ్రవాద దాడి తర్వాత భారత్ తీసుకున్న ఐదు కీలక నిర్ణయాలు పాకిస్థాన్ను చావుదెబ్బ తీశాయి. ఇప్పుడే కాదు భవిష్యత్తులో కూడా పాకిస్తాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థను అవి ప్రభావితం చేస్తూనే ఉంటాయి. సింధు జలాల ఒప్పందాన్ని నిలిపివేయడం, గగనతలాన్ని మూసివేయడం, ప్రత్యక్ష, పరోక్ష వాణిజ్యంపై పూర్తి నిషేధం వంటి ఈ చర్యలే అందుకు కారణం. ఉగ్రవాదం, వాణిజ్యం రెండు కలిసి సాగవు అంటూ ప్రధాని మోదీ పాకిస్థాన్కు గట్టి హెచ్చరికలు జారీ చేశారు. అయితే భారత్ తీసుకున్న చర్యలు పాకిస్థాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థపై ఎలా ప్రభావం చూపుతాయో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం..
సింధు జలాల ఒప్పందం నిలిపివేత.. 1960 సెప్టెంబర్ 19న కుదిరిన సింధూ జలాల ఒప్పందం.. భారత్, పాకిస్తాన్ మధ్య ఒక ముఖ్యమైన నీటి భాగస్వామ్య ఒప్పందం. తొమ్మిది సంవత్సరాల చర్చల తర్వాత ప్రపంచ బ్యాంకు దీనికి మద్దతు ఇచ్చింది. దీనిపై అప్పటి భారత ప్రధాన మంత్రి జవహర్లాల్ నెహ్రూ, పాకిస్తాన్ అధ్యక్షుడు అయూబ్ ఖాన్ సంతకం చేశారు. భారత ప్రభుత్వం ప్రకారం.. పాకిస్తాన్ సింధూ నది వ్యవస్థపై ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంది. దాని 16 మిలియన్ హెక్టార్ల వ్యవసాయ భూమిలో 80 శాతం నీటిపారుదల, దాని మొత్తం నీటి వినియోగంలో 93 శాతం వాటా కలిగి ఉంది. ఈ నదీ వ్యవస్థ 237 మిలియన్ల మందికి మద్దతు ఇస్తుంది. గోధుమ, వరి, పత్తి వంటి కీలక పంటల ద్వారా పాకిస్తాన్ జిడిపిలో 25 శాతం వాటాను అందిస్తుంది. అయితే మంగళా, టార్బెలా వంటి ప్రధాన జలాశయాలలో పరిమితమైన లైవ్ వాటర్ నిల్వ, వార్షిక ప్రవాహ సామర్థ్యంలో కేవలం 10 శాతం (14.4 MAF) ఉండటంతో నీటి సరఫరాలో అంతరాయం వల్ల తీవ్రమైన వ్యవసాయ నష్టం, ఆహార అభద్రత, నగరాల్లో నీటి కొరత, విస్తృత విద్యుత్ అంతరాయాలకు కారణమవుతుంది. ఈ అంతరాయాలు వస్త్రాలు, ఎరువులు వంటి కీలక రంగాలను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేస్తాయి. ఇది విస్తృత ఆర్థిక, విదేశీ మారక ద్రవ్య సంక్షోభానికి దారితీస్తుంది.
వాణిజ్యం రద్దు.. మే 2న జారీ చేసిన నోటిఫికేషన్లో FTP 2023లో కొత్త నిబంధనను ప్రవేశపెట్టిన డైరెక్టరేట్ జనరల్ ఆఫ్ ఫారిన్ ట్రేడ్ (DGFT) పాకిస్తాన్ నుండి దిగుమతులపై పూర్తి నిషేధం విధించింది. ఈ నిర్ణయం "తదుపరి ఆదేశాలు వచ్చే వరకు పాకిస్తాన్లో ఉద్భవించే లేదా ఎగుమతి చేసే అన్ని వస్తువుల ప్రత్యక్ష లేదా పరోక్ష దిగుమతి లేదా రవాణాను తక్షణమే నిషేధించాలని" నిర్దేశిస్తుంది. ఇప్పటికే అధిక ద్రవ్యోల్బణం, బలహీనమైన ఆర్థిక వ్యవస్థతో పోరాడుతున్న పాకిస్తాన్పై 'పరోక్ష' దిగుమతుల నిషేధం తీవ్రంగా ప్రభావం చూపుతుందని భావిస్తున్నారు. భారత్, పాకిస్తాన్ మధ్య ప్రత్యక్ష వాణిజ్యం తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, గణనీయమైన పరిమాణంలో వస్తువులు థర్డ్ పార్టీ దేశాల ద్వారా వర్తకం నడుస్తోంది. ఒక నివేదిక ప్రకారం.. దాదాపు 500 మిలియన్ అమెరికన్ డాలర్ల విలువైన డ్రై ఫ్రూట్స్, రసాయనాలు వంటి వస్తువులు ఇతర దేశాల ద్వారా భారతదేశానికి చేరుకుంటాయి. భారతదేశం విధించిన నిషేధంతో పరోక్ష దిగుమతులను కూడా కవర్ చేస్తూ కస్టమ్స్ అధికారులు ఇప్పుడు మధ్యవర్తిత్వ దేశాల ద్వారా పాకిస్తాన్ వస్తువులను నిరోధించగలరని టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా నివేదించింది.
ఎయిర్ స్పేస్ మూసివేయడం.. పాకిస్తాన్ రిజిస్టర్డ్, ఆపరేట్ చేయబడిన లేదా లీజుకు తీసుకున్న అన్ని విమానాలు వాణిజ్య, సైనిక, పౌర విమానాలు సహా భారత గగనతలాన్ని ఉపయోగించకుండా నిషేధిస్తూ ఇండియా ఎయిర్మెన్ (NOTAM) కు నోటీసు జారీ చేసింది. ఈ చర్య విమాన షెడ్యూల్లకు గణనీయంగా అంతరాయం కలిగిస్తుంది. ప్రయాణ సమయాలను పొడిగిస్తుంది. పాకిస్తాన్ ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్లైన్స్ (PIA) నిర్వహణ ఖర్చులను పెంచుతుంది. విమాన ప్రయాణ వ్యవధిని పొడిగించడం వల్ల ఎక్కువ ఇంధనం, ఎక్కువ సిబ్బంది షిఫ్ట్లు అవసరం అవుతాయి.
సరిహద్దుల మూసివేత.. భారత్, పాకిస్తాన్ మధ్య ప్రధాన వాణిజ్య వారధి అయిన అట్టారి సరిహద్దును మూసివేయడం వలన పాకిస్తాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థకు గణనీయమైన నష్టం వాటిల్లుతుందని భావిస్తున్నారు. ఈ చర్య వస్తువుల ప్రవాహానికి అంతరాయం కలిగిస్తుంది. ఈ మార్గంపై ఎక్కువగా ఆధారపడే చిన్న వ్యాపారులు, తయారీదారులపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతుంది. అదనంగా భారత యాత్రికులు వీసా లేకుండా పాకిస్తాన్లోని సిక్కుల అత్యంత గౌరవనీయమైన పుణ్యక్షేత్రాలలో ఒకదాన్ని సందర్శించడానికి వీలు కల్పించే కర్తార్పూర్ సాహిబ్ కారిడార్కు తాత్కాలికంగా నిలిపివేయాలని భారత్ తీసుకున్న నిర్ణయం ఆ ప్రాంతంలో పర్యాటకాన్ని ప్రభావితం చేస్తుంది.
షిప్పింగ్, పార్శిల్ సేవలపై నిషేధం.. భారత్, పాకిస్తాన్ మధ్య షిప్పింగ్, పార్శిల్ సేవలను భారత ప్రభుత్వం నిషేధించడం వలన ఇప్పటికే వెంటిలేటర్పై ఉన్న పాకిస్తాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థపై మరింత దెబ్బతినే అవకాశం ఉంది. షిప్పింగ్ కంపెనీలు తమ కార్యకలాపాలను తిరిగి మార్చవలసి రావచ్చు. దీని వలన డెలివరీలలో జాప్యం జరుగుతుంది. ప్రపంచ వాణిజ్య నెట్వర్క్లతో పాకిస్తాన్ కనెక్టివిటీకి అంతరాయం కలుగుతుంది. అదనంగా పాకిస్తాన్ నౌకలను భారత ఓడరేవులను ఉపయోగించడంపై నిషేధం ఇప్పటికే ఇబ్బందులు పడుతున్న దేశ లాజిస్టిక్స్, షిప్పింగ్ పరిశ్రమను మరింత దెబ్బతీస్తుంది. తగ్గిన వాణిజ్యం, పెరిగిన ఖర్చుల కారణంగా పాకిస్తాన్లో మొత్తం ఆర్థిక పరిస్థితి మరింత బలహీనపడవచ్చు.