Shopping Addiction: షాపింగ్ పిచ్చి ఉందా? జాగ్రత్త! ఈ ఒక్క అలవాటు మీ జీవితాన్ని ఎలా నాశనం చేస్తుందో తెలుసా?
షాపింగ్ చేయడం అనేది చాలామందికి ఒక సరదా. కానీ, అది ఒక వ్యసనంగా మారి మీ జీవితాన్ని కుదిపేస్తుందని మీకు తెలుసా? దీనినే వైద్య పరిభాషలో 'కంపల్సివ్ బయింగ్ డిజార్డర్' అని పిలుస్తారు. ఒంటరితనం, ఆందోళనను మరిచిపోవడానికి చేసే ఈ 'రిటైల్ థెరపీ' క్రమంగా అప్పుల ఊబిలోకి, తీవ్రమైన కుంగుబాటులోకి నెట్టేస్తుంది. షాపింగ్ అడిక్షన్ వెనుక ఉన్న సైకాలజీ ఏంటో ఇప్పుడు చూద్దాం.
మీకు అవసరం లేకపోయినా వస్తువులను కొంటున్నారా? షాపింగ్ చేసినప్పుడు కలిగే ఆ కాసేపటి ఆనందం తర్వాత మీకు తీవ్రమైన నేరభావం కలుగుతోందా? అయితే మీరు ‘షాపాహోలిజం’ బారిన పడి ఉండవచ్చు. డ్రగ్స్ అడిక్షన్ లాగే ఇది కూడా మెదడుపై ప్రభావం చూపుతుంది. అప్పుల పాలు కావడమే కాకుండా, మానసిక ప్రశాంతతను దూరం చేసే ఈ రుగ్మత నుంచి బయటపడే మార్గాలు మీకోసం.
నేటి డిజిటల్ యుగంలో ఆన్లైన్ షాపింగ్ యాప్స్ అందుబాటులోకి వచ్చాక ‘కంపల్సివ్ బయింగ్ డిజార్డర్’ (Compulsive Buying Disorder) బాధితుల సంఖ్య పెరుగుతోంది. 32 ఏళ్ల నీర అనే మహిళ ఉదాహరణే తీసుకుంటే.. పని ఒత్తిడి, ఒంటరితనం నుంచి తప్పించుకోవడానికి ఆమె షాపింగ్ను ఒక మార్గంగా ఎంచుకుంది. క్రెడిట్ కార్డులు పరిమితి దాటిపోయి అప్పుల్లో మునిగిపోయే వరకు అది ఒక మానసిక సమస్య అని ఆమె కుటుంబం గుర్తించలేకపోయింది.
మెదడులో ఏం జరుగుతుంది? మత్తు పదార్థాలకు బానిసైనప్పుడు మెదడులో ‘డోపమైన్’ అనే రసాయనం ఎలాగైతే విడుదలవుతుందో, షాపింగ్ చేసినప్పుడు కూడా అదే తరహా ‘హై’ (ఆనందం) కలుగుతుంది. కానీ ఆ ఆనందం క్షణికం. వస్తువు కొన్న కాసేపటికే తీవ్రమైన బాధ, నేరభావం (Guilt) మొదలవుతాయి. ఇది ఒక విషవలయంలా మారి మనిషిని ఆర్థికంగా, మానసికంగా దెబ్బతీస్తుంది.
లక్షణాలు ఇలా ఉంటాయి:
కేవలం మూడ్ని మార్చుకోవడానికి షాపింగ్ చేయడం.
అవసరం లేని వస్తువులను కొని, వాటిని వాడకుండా మూలన పెట్టేయడం.
షాపింగ్ ఖర్చుల గురించి కుటుంబ సభ్యులకు అబద్ధాలు చెప్పడం.
కొనాలనే కోరికను అదుపు చేసుకోలేకపోవడం.
బయటపడే మార్గాలు:
రెండ్రోజుల నియమం: ఏదైనా కొనాలనిపిస్తే వెంటనే కాకుండా, కనీసం రెండు రోజులు వేచి ఉండండి. అప్పటికి ఆ వస్తువు అవసరం లేదని మీకే అర్థమవుతుంది.
యాప్స్ డిలీట్ చేయండి: ఫోన్లో ఉన్న షాపింగ్ యాప్స్ను తొలగించండి మరియు రిటైల్ న్యూస్ లెటర్స్ నుంచి అన్సబ్స్క్రయిబ్ అవ్వండి.
నగదు వాడకం: డిజిటల్ పేమెంట్స్ కంటే నగదు వాడటం వల్ల ఎంత ఖర్చు చేస్తున్నామనే స్పృహ ఉంటుంది.
వృత్తిపరమైన సహాయం: సమస్య తీవ్రంగా ఉంటే కాగ్నిటివ్ బిహేవియరల్ థెరపీ (CBT)కౌన్సెలింగ్ తీసుకోవడం ఉత్తమం.