Ancestral Property: తాతలు ఆస్తులు పోగొట్టారా?.. పత్రాలు లేకున్నా తిరిగి రాబట్టుకోవడం ఎలా?
తాత ముత్తాతల ఆస్తులు తరాల నుండి తరాలకు సంక్రమించే ఒక విలువైన వారసత్వం. కానీ, కాలం గడిచే కొద్దీ కుటుంబాలు చెల్లాచెదురు కావడం, పాత రికార్డులు లేకపోవడం వల్ల ఆ ఆస్తులు ఎక్కడ ఉన్నాయో, వాటి పరిస్థితి ఏమిటో చాలామందికి తెలియడం లేదు. మీ పూర్వీకులు మీకోసం రహస్యంగా ఎక్కడైనా ఆస్తులు వదిలిపెట్టారా? వాటిని తిరిగి పొందే ప్రాసెస్ ఏమిటి? తెలుసుకుందాం.
మీ తాతలు, ముత్తాతలు మీకోసం సంపాదించిన ఆస్తులు ఎక్కడ దాగి ఉన్నాయో తెలుసుకోవాలంటే కొన్ని కీలకమైన చట్టపరమైన పత్రాలను పరిశీలించాల్సి ఉంటుంది. కేవలం నోటి మాటగా తెలిసిన ఆస్తిని చట్టపరంగా మీ పేరు మీదకు ఎలా మార్చుకోవాలి? ఆస్తులను తిరిగి పొందేందుకు తెలుగు రాష్ట్రాల్లో అనుసరించాల్సిన ప్రాథమిక ప్రక్రియ ఏమిటో ఈ వివరణాత్మక కథనంలో తెలుసుకుందాం.
చాలామందికి తమ పూర్వీకుల ఆస్తి గురించి కేవలం మాటల ద్వారా మాత్రమే తెలుసు. కానీ, ఆస్తి హద్దులు, సర్వే నంబర్లు, రిజిస్ట్రేషన్ వివరాలు తెలియక వాటిని వదులుకోవాల్సి వస్తుంది.
వారసత్వ ఆస్తిని కనుగొనడం ఎలా? (రికార్డుల శోధన)
పూర్వీకుల ఆస్తిని గుర్తించడానికి ముఖ్యంగా ఈ కింది రికార్డులను పరిశీలించాలి. పత్రాలు దొరకకపోతే నిరుత్సాహపడకుండా ప్రయత్నం చేయాలి:
పాత పత్రాలు : ఇంట్లో పూర్వీకులు ఆ ఆస్తిని కొనుగోలు చేసిన క్రయ దస్తావేజులు (Sale Deeds), కుటుంబ విభజన పత్రాలు (Partition Deeds) లేదా గిఫ్ట్ డీడ్స్ వంటివి ఉన్నాయేమో చూడాలి.
పహాణీ / అడంగల్: ఆస్తి ఉన్న ప్రాంతంలోని రెవెన్యూ కార్యాలయంలో పహాణీ లేదా అడంగల్ రికార్డులను పరిశోధించాలి. ఈ పత్రాలు ఆస్తి సర్వే నంబర్, విస్తీర్ణం, సాగు వివరాలు, పాత యజమానుల వివరాలు స్పష్టంగా తెలుపుతాయి.
రిజిస్ట్రేషన్ కార్యాలయం: ఆస్తి కొనుగోలుకు సంబంధించి పూర్తి వివరాలు దొరకకపోతే, పూర్వీకుల పేరు, ఆస్తి ఉన్న ప్రాంతం వివరాలు ఇచ్చి సబ్-రిజిస్ట్రార్ కార్యాలయంలో ఆస్తి దస్తావేజుల రికార్డులను వెతకవచ్చు. దీనిని ఎన్కంబరెన్స్ సర్టిఫికేట్ (EC) ద్వారా కూడా తెలుసుకోవచ్చు.
ఆస్తిని తిరిగి పొందే ప్రాథమిక ప్రక్రియ
తాత ముత్తాతల ఆస్తిపై మీకు చట్టపరంగా హక్కు ఉంటుంది. ఆ ఆస్తిపై ఇతరులు ఆక్రమణ చేసినా లేదా అది ఇంకా మీ పేరు మీద బదిలీ కాకుండా ఉన్నా, ఈ కింది ప్రాథమిక ప్రక్రియను అనుసరించాలి:
స్టెప్ 1: టైటిల్ స్థాపన
వారసత్వం నిరూపణ: మీరు హిందూ వారసత్వ చట్టం 1956 (Hindu Succession Act) ప్రకారం ఆస్తికి చట్టపరమైన వారసులు అని నిరూపించుకోవాలి.
కుటుంబ వృక్షం: మీ తాత/ముత్తాత నుండి మీకు ఆస్తి ఎలా సంక్రమించిందో తెలిపే పూర్తి కుటుంబ వృక్షాన్ని సిద్ధం చేయాలి. చనిపోయిన పూర్వీకుల మరణ ధృవీకరణ పత్రాలు (Death Certificates) తప్పనిసరి.
చట్టపరమైన నోటీసు: ఆస్తిని అనుభవిస్తున్న వారికి, ఆక్రమించిన వారికి మీ న్యాయవాది ద్వారా చట్టపరమైన నోటీసు పంపించాలి.
స్టెప్ 2: రెవెన్యూ రికార్డుల్లో మార్పు (Mutation)
తహసీల్దార్ కు దరఖాస్తు: సేకరించిన పత్రాలతో పాటు, వారసత్వంగా ఆస్తిని మీ పేరు మీదకు బదిలీ (Mutation) చేయాల్సిందిగా సంబంధిత తహసీల్దార్ కార్యాలయంలో దరఖాస్తు చేసుకోవాలి.
విచారణ: దరఖాస్తు అందిన తర్వాత, రెవెన్యూ అధికారులు విచారణ చేసి, వారసత్వాన్ని ధృవీకరించిన తర్వాతే పహాణీ వంటి రికార్డుల్లో మార్పులు చేస్తారు. ఈ ప్రక్రియ చాలా ముఖ్యమైనది.
స్టెప్ 3: సివిల్ దావా (Filing a Civil Suit)
కుటుంబ విభజన: ఆస్తి పంపకాల విషయంలో కుటుంబ సభ్యుల మధ్య వివాదాలు ఉంటే, న్యాయస్థానంలో విభజన దావా (Partition Suit) వేయాలి.
ఆక్రమణ తొలగింపు: ఇతరులు మీ ఆస్తిని ఆక్రమిస్తే, ఆ ఆస్తిని తిరిగి స్వాధీనం చేసుకోవడానికి దావా (Suit for Possession) వేయాలి.
కీలక సలహా: కూతుర్లకు సమాన హక్కు
2005లో హిందూ వారసత్వ చట్టంలో చేసిన మార్పుల ప్రకారం, తండ్రి ఆస్తిలో కొడుకులకు ఎంత హక్కు ఉందో, కూతుర్లకు కూడా సమానంగానే హక్కు ఉంటుంది. ఆస్తి కోసం పోరాడే ముందు, మీ కుటుంబంలోని ఆడ, మగ వారసులందరినీ సంప్రదించి, వారి హక్కులను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకోవడం చాలా ముఖ్యం.
గమనిక: వారసత్వ ఆస్తులను తిరిగి పొందడం అనేది సమయం, ఓర్పు సరైన చట్టపరమైన సహాయంతో కూడిన క్లిష్టమైన ప్రక్రియ. పత్రాలు లేకపోయినా నిరుత్సాహపడకుండా, పాత రికార్డులను వెతకాలి. ఈ సమాచారం కేవలం సాధారణ అవగాహన కోసం మాత్రమే. పూర్తి వివరాలు, చర్యల కోసం మీ ప్రాంతంలోని అనుభవజ్ఞులైన న్యాయవాది లేదా రెవెన్యూ నిపుణులను సంప్రదించడం తప్పనిసరి.