Budget 2023: నిర్మలమ్మ బడ్జెట్.. ఈసారైనా నిమ్మలంగా ఉంటుందా? సామాన్యులకు నిర్మలమైన కబురు ఇస్తుందా?

Finance Minister Nirmala Sitaraman

ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ తన ఐదవ.. దేశ 75వ బడ్జెట్‌ను ఉదయం 11 గంటలకు లోక్‌సభలో చదవనున్నారు. ఇప్పటి వరకు నాలుగు బడ్జెట్లు ప్రవేశ పెట్టిన నిర్మలా సీతారామన్ ప్రతి సారీ ఏదో ఒక కొత్తదనాన్ని పరిచయం చేశారు. బ్రీఫ్ కేస్ లెడ్జర్.. పేపర్ తక్కువ బడ్జెట్, అలాగే సుదీర్ఘ బడ్జెట్ ప్రసంగం.. మరి ఈసారి కొత్తగా ఎలా చేస్తారనేది ఆసక్తి కరంగా మారింది.

ఈ ఏడాది బడ్జెట్ జనరంజకంగా ఉంటుంది అనే చాలా మంది భావిస్తున్నారు. ఎందుకంటే..

1. ఈ ఏడాది 9 రాష్ట్రాల్లో అసెంబ్లీ ఎన్నికలు ఉన్నాయి.

2. వచ్చే ఏడాది లోక్ సభ ఎన్నికలు వున్నాయి. సార్వత్రిక ఎన్నికల ముందు ఇదే చివరి పూర్తి బడ్జెట్.

3. బడ్జెట్ అనేది తమ ప్రభుత్వ విధానాలను దేశానికి చెప్పడానికి, వ్యక్తీకరించడానికి ఒక పెద్ద సాధనం.

ఈ బడ్జెట్‌లో అందరూ ఎదురు చూస్తున్న పలు విషయాల్లో సానుకూల ప్రతిపాదనలు రావచ్చని విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.. అవేమిటంటే..

1. ఆదాయపు పన్ను: 8 సంవత్సరాల నుంచి ఏమీ మారలేదు. కాబట్టి ఈసారి పన్ను మినహాయింపు పరిధిని పెంచవచ్చు. అన్నింటికంటే, ఇది దాదాపు 8 కోట్లకు పైగా పన్ను చెల్లింపుదారుల గట్టి డిమాండ్ గా కూడా ఉంది. 2014లో మినహాయింపు పరిమితిని రూ.2.5 లక్షలకు పెంచారు. ఇప్పుడు అది రూ. 5 లక్షలకు పెంచవచ్చు. మినహాయింపు పెంచితే తక్కువ ఆదాయ వర్గానికి ఊరట లభిస్తుంది. మార్కెట్‌లో కొంత డబ్బు కూడా వస్తుంది. ఆర్థిక వ్యవస్థకు మద్ధతు లభిస్తుంది.

2. ద్రవ్యోల్బణం: గ్యాస్ సిలిండర్ 1,100 రూపాయలుగా మారింది. వాటి ధరలను తగ్గించే ప్రయత్నాలు కూడా చేయవచ్చని కొందరు ప్రముఖులు చెబుతున్నారు. ఉజ్వల పథకంలో 9.58 కోట్ల మంది లబ్ధిదారులు ఉన్నారు. వీరికి గతేడాది మే నుంచి ఒక్కో సిలిండర్‌పై రూ.200 సబ్సిడీ ఇస్తున్నారు. దీన్ని మరో ఏడాది పొడిగించవచ్చు.

3. ఉపాధి, విద్యా రుణం: నిరుద్యోగం గురించి ఎక్కువగా ప్రస్తావించే అవకాశాలున్నాయి. చిన్న, మధ్యతరహా పరిశ్రమలకు ఊరటనిచ్చే ప్రకటనలు చేయవచ్చు. MNREGA కోసం అందుకున్న డబ్బు కూడా ఈ సంవత్సరం పెంచవచ్చని భావిస్తున్నారు. మౌలిక సదుపాయాల బడ్జెట్‌ను పెంచడం ద్వారా ఉపాధి కూడా సృష్టించవచ్చు.

ఆత్మ నిర్భర్ భారత్ యోజన (ఏబీఆర్‌వై) కింద గతేడాది 50.85 లక్షల ఉద్యోగాలు ఇవ్వాల్సి ఉంది. ప్రభుత్వ నివేదిక ప్రకారం లక్ష్యం కంటే 28% ఎక్కువ అంటే 70 లక్షల ఉద్యోగాలు ఇచ్చారు. దీనిపై దృష్టి పెడితే ఈ ఏడాది మంచి ఫలితాలు రాబట్టవచ్చు. ప్రస్తుతం, విద్యా రుణాలు చౌకగా లభిస్తాయని ఆశించడం లేదు.

4. స్మార్ట్ ఫోన్లు: మొబైల్ ఫోన్ల తయారీకి ఉపయోగించే వస్తువులపై దిగుమతి, ఎగుమతి సుంకాలు తగ్గిస్తే.. ఏప్రిల్ తర్వాత మొబైల్ కొనడం చౌకగా మారుతుంది. మార్కెట్ డిమాండ్ కూడా ఇదే.

మొబైల్స్‌పై జిఎస్‌టిని 18% నుంచి 12%కి తగ్గించాలని మార్కెట్ డిమాండ్ చేస్తోంది. ఎందుకంటే దానిని 12%కి తగ్గించినప్పుడు, రూ.10,000 విలువైన మొబైల్ ధర రూ.11,200కి చేరుకుంటుంది. ప్రభుత్వం కూడా ఈ డిమాండ్‌ను అంగీకరించవచ్చు.

గత సంవత్సరం, ఇయర్‌ఫోన్‌ల వంటి ఎలక్ట్రానిక్ వస్తువులపై కస్టమ్ డ్యూటీ పెరిగినప్పుడు, ఈ ఉత్పత్తులు ఖరీదైనవిగా మారాయి. దీనిపై రాయితీకి అవకాశాలు తక్కువగా ఉన్నాయి. ఎందుకంటే ఇటువంటి ప్రాజెక్టుల దేశీయ తయారీ బలంగా ఉండాలని ప్రభుత్వం కోరుకుంటోంది.

5. ఆరోగ్య రంగం: కోవిడ్‌ తర్వాత బీమా, వ్యాక్సిన్‌, సాంకేతికత, పరిశోధన, అభివృద్ధి పటిష్టం కావాల్సి ఉంటుందని నిపుణులు చెబుతున్నారు. అటువంటి పరిస్థితిలో, ప్రభుత్వం ఆరోగ్య బడ్జెట్‌ను 20-30% పెంచవచ్చు. గతేడాది ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖకు రూ. 8,62,00 కోట్లు ఇచ్చారు.

ఈసారి ఆరోగ్య బీమా పరిధిని పెంచేందుకు వీలుగా అందుబాటులోకి తీసుకురావచ్చు. ఇందుకోసం బీమాపై జీఎస్టీని 18% నుంచి 5%కి తగ్గించవచ్చు.

6. వ్యవసాయం: ఈసారి వ్యవసాయ రంగానికి రూ.2 లక్షల కోట్లు కేటాయించవచ్చు. గతేడాది రూ. 1.32 లక్షల కోట్ల బడ్జెట్‌ పెట్టారు. సహజ వ్యవసాయం కోసం రైతులకు ప్రోత్సాహకాలతో బ్రాండింగ్, మార్కెటింగ్ కోసం ఒక సంస్థను ఏర్పాటు చేయడంపై ప్రకటన చేసే ఛాన్స్ ఉంది. పీఎం కిసాన్ యోజన సమ్మాన్ నిధిని పెంపును కూడా ప్రకటించవచ్చు.

7. రక్షణ: మేక్ ఇన్ ఇండియా ఆయుధాలు.. సాంకేతికత ప్రభుత్వ ప్రాధాన్యత. సరిహద్దులో చైనాతో ఉద్రిక్తత కొనసాగుతుండడంతో రక్షణ బడ్జెట్‌ను పెంచే అవకాశం ఉందని నిపుణులు చెబుతున్నారు. ఈ ఏడాది బడ్జెట్‌లో 10% పెరిగే అవకాశం ఉంది. గతేడాది రూ.5.25 లక్షల కోట్లు కేటాయించడం జరిగింది.

8. రైల్వేలు: కరోనా కాలంలో, సీనియర్ సిటిజన్లకు రైలు ఛార్జీల మినహాయింపు నిలిపివేశారు. ఈసారి కూడా ఈ మినహాయింపు ఇవ్వరు. దీంతో భారం పెరుగుతుందని రైల్వే మంత్రి అశ్విని వైష్ణవ్ ఇప్పటికే స్పష్టం చేశారు.

ఢిల్లీ-మీరట్ ర్యాపిడ్ రైలు, ముంబై-అహ్మదాబాద్ బుల్లెట్ రైలు, ఈశాన్య ప్రాంతాలను మిగిలిన రాష్ట్రాలతో కలిపే బైర్బీ-సాయిరాంగ్ ప్రాజెక్టులను త్వరగా పూర్తి చేయాలనే లక్ష్యంతో రైలు బడ్జెట్‌ను పెంచవచ్చు. రాజధాని, శతాబ్ది స్థానంలో రానున్న రెండేళ్లలో 400 వందే భారత్ రైళ్లు నడపబోతున్నాయి. వీటికి 1,800 కోట్ల రూపాయలు కేటాయించే ఛాన్స్ ఉంది.

సీతారామన్ నాలుగు బడ్జెట్స్… ప్రతి సారి కనిపించిన కొత్తదనం..

1. 2019 మొదటి బడ్జెట్: బ్రీఫ్‌కేస్ బడ్జెట్‌కు బదులుగా బుక్ కీపింగ్

సీతారామన్ మొదటి బడ్జెట్‌తోనే సంప్రదాయాలను మార్చడం ప్రారంభించారు. 2019లో, బ్రీఫ్‌కేస్ బడ్జెట్‌కు బదులుగా, ఆమె బడ్జెట్ డాక్యుమెంట్‌లు అంటే బుక్‌కీపింగ్‌తో రెడ్ క్లాత్‌లో వచ్చారు. 2 గంటల 17 నిమిషాల పాటు ప్రసంగించి రికార్డ్ సెట్ చేశారు. అంతకుముందు జస్వంత్ సింగ్ సుదీర్ఘ ప్రసంగం చేశారు. 2003లో 2 గంటల 15 నిమిషాల పాటు ప్రసంగించారు.

2. రెండవ బడ్జెట్ 2020: చరిత్రలో సుదీర్ఘమైన బడ్జెట్ ప్రసంగం..

సీతారామన్ 2 గంటల 42 నిమిషాల పాటు ప్రసంగించారు. భారతదేశ చరిత్రలో ఇదే సుదీర్ఘ బడ్జెట్ ప్రసంగం. ఆరోగ్యం క్షీణించడంతో చివరి రెండు పేజీలు చదవలేకపోయారు. ఈ రెండు పేజీలను చదివినట్లుగా పరిగణించాలని స్పీకర్‌ను కోరారు.

3. 2021 మూడవ బడ్జెట్: మొదటిసారి పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్..

సీతారామన్ రెడ్ కలర్ ట్యాబ్లెట్‌లో బడ్జెట్‌తో వచ్చి చరిత్ర సృష్టించారు. దేశంలోనే తొలి పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టారు. దేశంలోని 3 రాష్ట్రాలైన హిమాచల్ ప్రదేశ్(2015), ఒడిశా (2020), హర్యానా (2020)లో పేపర్‌లెస్ బడ్జెట్‌ను ఇప్పటికే ప్రవేశపెట్టారు.

4. 2022 నాల్గవ బడ్జెట్: హల్వా వేడుక జరగలేదు, తక్కువ బడ్జెట్ ప్రసంగం

సీతారామన్ తన అతి తక్కువ బడ్జెట్ ప్రసంగం చేశారు. 1 గంట 30 నిమిషాలు. కరోనా కారణంగా ముద్రణకు ముందు జరగాల్సిన హల్వా కార్యక్రమం కూడా జరగలేదు. అధికారులకు స్వీట్లు పంపిణీ చేశారు. అయితే, ఈ ఆచారం 2023 బడ్జెట్‌లో తిరిగి వచ్చింది. సీతారామన్ అధికారులకు హల్వా పంపిణీ చేశారు. ఇది లాక్ ఇన్ ప్రాసెస్ ప్రారంభం. అంటే బడ్జెట్ విడుదలయ్యే వరకు ఈ అధికారులకు బాహ్య ప్రపంచంతో సంబంధాలు తెగిపోతాయి. గోప్యత కోసం ఇది జరుగుతుంది.

మరిన్ని బడ్జెట్ వార్తల కోసం ఈ లింక్ క్లిక్ చేయండి..