Aurangzeb: మొఘల్ సామ్రాజ్యంలో వివాదాల రాజు.. ఔరంగజేబ్ గురించి మీకు తెలియని ఆసక్తికర విషయాలు..
మొఘల్ చక్రవర్తుల్లో బాగా చెడ్డపేరు సంపాదించుకున్నవారిలో ఔరంగజేబ్ ఒకరు. హిందువులను ద్వేషించే వ్యక్తిగా, మత ఛాందస చక్రవర్తిగా ఔరంగజేబ్‌కు పేరుంది. పదవి కోసం తన అన్న దారా షికోహ్ ప్రాణాలను కూడా వదలని వ్యక్తిగా ఆయన్ను చరిత్రకారులు అభివర్ణించారు. చివరికి తన తండ్రి షాజహాన్‌ను ఆగ్రా కోటలో ఖైదీగా పెట్టి, జీవితం చివరి ఏడేళ్లు బందీగా గడిపేలా ఔరంగజేబ్ చేశారు.
సుమారు మూడు శతాబ్దాల క్రితం మరణించిన మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబు ఇప్పుడు భారతదేశంలో పెద్ద హాట్ టాపిక్‌గా మారాడు. సోషల్ మీడియాలో ఔరంగజేబు(Aurangzeb) మీద భారీగా చర్చలు నడుస్తున్నాయి. భారతదేశం యుగయుగాలుగా ఎందరో గొప్ప పాలకులను చూసింది. అయితే మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబు ఆయన వారసత్వం ఉన్నంతగా, ప్రత్యేకించి ఆధునిక భారతదేశ సామాజిక-రాజకీయ కథనంలో ఎవరూ పెద్దగా వివాదాన్ని సృష్టించి కదిలించలేదు. మొఘల్‌లో ఔరంగజేబు గొప్ప చక్రవర్తి కాదని కొందరు చరిత్రకారులు చెబితే.. మరికొందరు మాత్రం మరోలా చెప్పారు. భారతదేశాన్ని పాలించిన మొఘల్ చక్రవర్తులలో చివరివాడిగా ఔరంగజేబు గురించి చరిత్రలో చెప్పుకుంటారు. 1658 నుంచి 1707 వరకు సుమారు 50 సంవత్సరాలు దేశాన్ని పాలించాడు. కానీ, చరిత్రకారులు ఔరంగజేబు పాలనపై ఎన్నో వివాదాలను ప్రస్తావించారు. సొంత తండ్రిని కటకటాల పాలు చేసి, అన్నను చంపి సింహాసనం దక్కించుకున్నాడని చరిత్ర చెబుతోంది. మిగతా మొఘల్ చక్రవర్తులతో పోలిస్తే ఔరంగజేబు భయంకరమైన క్రూరుడిగానే కనిపిస్తాడు. అక్బర్, బాబర్ తర్వాత మొఘల్ సామ్రాజ్యాన్ని గణనీయంగా విస్తరించిన వ్యక్తి అని చరిత్రకారులు రాసుకొచ్చారు. ఇద్దరు పూర్వీకులు పేర్కొన్నంత శక్తివంతుడైన పాలకుడైనప్పటికీ.. చరిత్రకారులు మొఘల్ పాలకులందరిలో గొప్పగా పరిగణించబడరు. కానీ చరిత్ర ఔరంగజేబ్‌ను చాలా విభిన్నమైన షేడ్స్‌లో చిత్రించింది. చరిత్రలో అతని పాత్రపై ప్రస్తుతుం పెద్ద చర్చకు తెరలేపుతోంది.
ఔరంగజేబ్: బందీగా పిల్లవాడు
ఔరంగజేబు 1618లో దాహోద్ (ప్రస్తుత గుజరాత్)లో జన్మించాడు. షాజహాన్, ముంతాజ్ మహల్‌లకు మూడవ కుమారుడు.. వారి కుటుంబంలో ఆరవ సంతానం. ఔరంగజేబుకు ఎనిమిదేళ్ల వయస్సు ఉన్నప్పుడు అతను, అతని సోదరుడు దారా షికోతో కలిసి అతని తండ్రి విఫలమైన తిరుగుబాటుకు క్షమాపణ ఒప్పందంలో అతని తాత జహంగీర్.. అమ్మమ్మ నూర్ జహాన్‌ల లాహోర్ కోర్టులో బందీగా ఉన్నారు.
తృటిలో తప్పిన చావు..
మే 28, 1633న, ఔరంగజేబు యుద్ధంలో ఉపయోగించిన శక్తివంతమైన ఏనుగుతో పోరాడి మరణశిక్ష నుంచి తనను తాను రక్షించుకున్నాడు. షికోహ్ వివాహం తర్వాత షాజహాన్.. జరిగిన ఘటనలో తృటిలో ప్రాణాలతో బటయపడ్డాడు ఔరంగజేబు. ఆరోజు సుధాకర్, సూరత్-సుందర్ అనే రెండు ఏనుగుల మధ్య పోరాటం ఏర్పాటు చేయించారు. అప్పట్లో ఏనుగుల పోరాటాన్ని చూసేందుకు మొఘలులు చాలా ఇష్టపడేవారు. పోరాటం జరుగుతున్నప్పుడు ఔరంగజేబ్ గుర్రంపై ఉన్నాడు. సుధాకర్ అనే ఏనుగు ఒక్కసారిగా ఆయనవైపు కోపంతో పరిగెత్తుకువచ్చింది. దీంతో ఔరంగజేబ్ తన వద్ద ఉన్న బల్లెంతో ఏనుగు తలపై పొడిచాడు. దీంతో ఏనుగుకు మరింత కోపం వచ్చింది. తొండంతో ఔరంగజేబ్ గుర్రాన్ని కింద పడేసింది. ఆ తర్వాత ఔరంగజేబ్ ను కూడా తొక్కేందుకు సిద్ధమైంది. ఔరంగజేబ్ సోదరుడు శుజా, రాజా జయ్ సింగ్ కూడా ఉన్నారు. వారు ఔరంగజేబ్‌ను కాపాడేందుకు ప్రయత్నించేలోపే ఆ ఏనుగు దృష్టిని శ్యామ్ సుందర్ అనే మరో ఏనుగు మళ్లీ పోరాటం వైపు మళ్లించింది. షాజహాన్ దర్బారులో కవిగా ఉన్నా అబూ తాలిబ్ ఖా ఈ ఘట్టం గురించి తన కవితల్లో రాశారు. దీని తరువాత ఔరంగజేబుకు అతని తండ్రి నుంచి బహదూర్ బిరుదును అందుకున్నాడు. దీంతో పాటు బంగారం తూకం వేసి రెండు లక్షల రూపాయల విలువైన కానుకలు కూడా తండ్రి నుంచి అందుకున్నాడు.
రాజు అయ్యేందుకు తన సోదరులను చంపి..
మొఘల్ రాకుమారులకు ‘యా తఖ్త్, యా తఖ్త్’ (సింహాసనం లేదా శవపేటిక) అనే స్పష్టమైన నియమం ఉంది. షాజహాన్ కొడుకుల మధ్య సింహాసనం కోసం చిన్న వయసు నుంచే పోటీ ఉండేది. సింహాసనంపై రాజు కొడుకులందరికీ సమానమైన హక్కు ఉంటుందన్న మధ్య ఆసియా సంప్రదాయాన్ని మొఘలులు పాటించేవారు. షాజహాన్ తన కొడుకుల్లో అందరికన్నా పెద్దవాడైన దారా షికోహ్ తన తదనంతరం రాజు కావాలని ఆశించేవాడు. కానీ, ఔరంగజేబ్ మాత్రం తానే రాజు అయ్యేందుకు అందరి కన్నా తనకే ఎక్కువ అర్హత ఉందని భావించేవాడు.
ఔరంగజేబు తన పూర్వీకులలవలె దానిని ఖచ్చితంగా అనుసరించాడు. 1658 వారసత్వ యుద్ధంలో దారా షుకో (షాజహాన్‌కు ఇష్టమైనవాడు), షా షుజా, ఔరంగజేబ్, మురాద్ బక్ష్ మధ్య చతుర్భుజ వైరుధ్యం ఏర్పడింది. అయితే ప్రధానంగా ఈ పోటీ దారా, ఔరంగజేబుల మధ్య ఉండేది. ‘ది ప్రింట్’లోని ఒక కథనం ప్రకారం, ఔరంగజేబ్ దారాను ‘ముష్రిక్’ (మతవిశ్వాసి), దారా సంప్రదాయవాదానికి చిహ్నంగా ఔరంగజేబ్‌ను ‘కోటా పైజామా’ (ఇరుకైన ప్యాంటు) అని పిలిచాడు. చివరికి, ఔరంగజేబు తన సోదరులందరినీ ఓడించి మొఘల్ సామ్రాజ్య సింహాసనాన్ని అధిష్టించాడు. ఈ యుద్ధంలో దారా, మురాద్ మరణించారు. షుజా అక్కడి నుంచి అరకాన్‌కు (ప్రస్తుత బర్మాలో) తప్పించుకు పోయాడు. అయితే అక్కడికి సురక్షితంగా వెళ్లినప్పటికీ.. అక్కడి స్థానిక పాలకులచే చంపబడ్డాడు.
ఔరంగజేబ్- షాజహాన్: ఎ టెన్స్ రిలేషన్షిప్
ఔరంగజేబు, షాజహాన్ మధ్య సంబంధాలు ఎప్పుడూ ఉద్రిక్తంగానే ఉండేవి. ఔరంగజేబు సోదరి జహనారా 1644లో పెర్ఫ్యూమ్‌లోని రసాయనాల కారణంగా మంటలు చెలరేగడంతో తీవ్రంగా కాలిపోయింది. ఔరంగజేబు తన సోదరిని చూడటానికి వెంటనే రావడానికి బదులుగా మూడు వారాల తర్వాత ఆగ్రా నుంచి వచ్చాడు. దానిపై షాజహాన్ తీవ్ర అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేశాడు. ఆ తర్వత మరో ఘటన కూడా జరిగింది. ఔరంగజేబు సైనిక వేషధారణలో లోపలి ప్యాలెస్ కాంప్లెక్స్‌లోకి ప్రవేశించినప్పుడు ఆసమయంలో కూడా షాజహాన్ మండిపడ్డాడు. ప్రతిఫలంగా, షాజహాన్ మొదట అతన్ని దక్కన్ వైస్రాయ్ పదవి నుంచి తప్పించాడు. 1645లో ఏడు నెలల పాటు చట్టసభకు రాకుండా నిషేధించాడు. బహుశా సంబంధాలలో ఈ ఉద్రిక్తత.. వారసత్వ యుద్ధంలో దారా షికోకు షాజహాన్ మద్దతు ఉంటేడాది. ఈ మద్దతు కారణంగా ఔరంగజేబు తనకు వ్యతిరేకంగా ఉన్న తండ్రిని ఆగ్రా కోటలో బంధించాడు. 1666లో షాజహాన్ మరణించే వరకు జహనారా ఆగ్రాలో అతనిని చూసుకుంది.
మొఘల్ పరిపాలనలో ..
పూర్వీకుల పరిపాలనలో కంటే తన బ్యూరోక్రసీలో ఎక్కువ మంది హిందువులను నియమించుకున్నట్లుగా కొందరు చరిత్రకారులు రాశారు..అయితే ఇదంతా తప్పు అని భారత తొలి ప్రధాని జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ రాసిన ‘డిస్కవరీ ఆఫ్ ఇండియా’ పుస్తకంలో ఔరంగజేబ్‌ను మత ఛాందసవాదిగా వర్ణించారు. 1679-1707 మధ్య, మొఘల్ పరిపాలనలో హిందూ అధికారుల సంఖ్య గణనీయంగా పెరిగింది. మొఘల్ కాలంలో అత్యధికం, మొఘల్ ప్రభువులలో మంచి భాగానికి ప్రాతినిధ్యం వహించారు. అయితే, కొన్ని చారిత్రక పత్రాల ప్రకారం, ఔరంగజేబు ఉన్నత స్థాయి హిందూ అధికారులను కూడా ఇస్లాంలోకి మార్చమని ప్రోత్సహించాడు.
ఔరంగజేబు మళ్లీ జాజియా విధించాడు
సింహాసనంపై కూర్చున్న కొద్దికాలానికే ఔరంగజేబు 80కి పైగా పన్నులను మళ్లీ విధించాడు. 1679లో అతను సైనిక సేవకు బదులుగా ముస్లిమేతరులపై సైనిక పన్ను ‘జాజియా’ని కూడా పునరుద్ధరించాడు. ఫలితంగా, 1680-1681లో హిందూ రాజ్‌పుత్‌లు తిరుగుబాటు చేశారు. దీనికి ఔరంగజేబ్ మూడవ కుమారుడు అక్బర్ కూడా మద్దతు ఇచ్చాడు. అదే సమయంలో 1689లో దక్షిణ దిశగా, మొఘలులు శంభాజీని చంపడం ద్వారా మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని గెలుచుకున్నారు. దీని తరువాత మరాఠాలు మొఘలులతో గెరిల్లా యుద్ధాన్ని ప్రారంభించారు.. ఇది చాలా కాలం పాటు కొనసాగింది.
ఇస్లామిక్ శైలిలో రాయాలని..
అతని పూర్వీకులతో పోలిస్తే, ఔరంగజేబు సంయమనంతో గంభీరంగా ఉండేవాడు. అతని పాలనలో ఔరంగజేబు రాజ మొఘల్ కళపై రాజ ఖర్చులను గణనీయంగా తగ్గించాడు. దీని కారణంగా, ఈ పెయింటింగ్‌లను తయారుచేసే కర్మాగారం ప్రధాన కోర్టు నుంచి ప్రాంతీయ కోర్టులకు మార్చబడింది. ఔరంగజేబు ఇస్లామిక్ శైలిలో రాయాలని పట్టుబట్టి లాహోర్ బాద్షాహీ మసీదు, ఔరంగాబాద్‌లో బీబీ కా మక్బరాను తన భార్య రబియా-ఉద్-దౌరానీ కోసం నిర్మించాడు. అతని పూర్వీకులతో పోలిస్తే ఔరంగజేబు తన కాలంలో చాలా మసీదులను పునరుద్ధరించాడు.
గురు తేజ్ బహదూర్‌కు మరణశిక్ష
సిక్కుల తొమ్మిదవ గురువు గురు తేజ్ బహదూర్ తన ప్రజలకు స్వాతంత్ర్యం, ఔరంగజాబ్ నుండి తన భూమిపై సార్వభౌమాధికారాన్ని కోరాడు. గురు తేజ్ బహదూర్ పండితుడు, ఆధ్యాత్మిక గురువు, కవి కూడా. అతను 1665లో సిక్కుల నాయకుడైనప్పటి నుండి మొఘల్ సామ్రాజ్యానికి వ్యతిరేకంగా తన స్వరాన్ని పెంచుతున్నాడు. ఢిల్లీలో ఔరంగజేబు ఆదేశాల మేరకు అతనికి 1675లో మరణశిక్ష విధించబడింది. సిక్కు మతానికి చెందిన తొమ్మిదవ గురువు ‘గురు తేజ్ బహదూర్.మొఘలుల కాలంలో గురు తేజ్ బహదూర్ కూడా ఔరంగజేబు క్రూరత్వాన్ని ఎదుర్కొన్నాడని చెబుతారు. ఔరంగజేబు ప్రజలను బలవంతంగా ఇస్లాంలోకి మార్చడంలో మునిగితేలేవాడు.అయితే గురు తేజ్ బహదూర్ దానిని తీవ్రంగా వ్యతిరేకించారు. తన మద్దతుదారులతో కలసి ఔరంగజేబుపై వ్యతిరేకతను వ్యక్తం చేశారు. సిక్కు గ్రంథాల ప్రకారం గురు తేజ్ బహదూర్ అనుచరులను ఔరంగజేబు సజీవ దహనం చేశారు. ఆ తర్వాత కూడా తేజ్ బహదూర్ ఇస్లాంను అంగీకరించలేదు. దీని తర్వాత 1975లో ఢిల్లీలోని చాందినీ చౌక్‌లో ఔరంగజేబు అతని తల నరికి చంపాడు. గురు తేజ్ బహదూర్ తెలిపిన కొన్ని అమూల్యమైన విషయాలను ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం.
సోదరి సంరక్షణ సోదరుడు
షాజహాన్ ఖైదు చేయబడిన ఆగ్రాలోని ఎర్రకోటలో జహనారా అతని తండ్రిని చూసుకుంది. షాజహాన్ మరణానంతరం జహనారా సోదరుడు ఔరంగజేబుతో కలహాలను తొలగించుకుంది. ఫలితంగా ఔరంగజేబు తన చెల్లెలు రోషనరా బేగం స్థానంలో జహనారాకు ‘రాకుమారుల సామ్రాజ్ఞి’ బిరుదును ఇచ్చి సామ్రాజ్య ప్రథమ మహిళ హోదాను ప్రదానం చేశాడు. చరిత్రకారుల ప్రకారం ఔరంగజేబు తన సోదరితో చాలా అనుబంధం కలిగి ఉన్నాడని కొందరు చరిత్రకారు రాశారు.
చివరి రోజుల్లో ఔరంగజేబ్..
చివరి రోజుల్లో ఔరంగజేబ్ వెంట ఆయన మూడో భార్య ఉదయపురీ ఉన్నారు. ఔరంగజేబ్ మరణశయ్యపై నుంచి తన కుమారుడు కామ్‌బఖ్ష్‌కు రాసిన లేఖలో… ‘‘జబ్బులోనూ ఉదయపురీ నా వెంట ఉంది. మరణంలోనూ ఉంటుంది’’ అని పేర్కొన్నారు. 89 ఏళ్ల వయసులో మహారాష్ట్రలోని భింగర్‌లో ఔరంగజేబ్ కన్నుమూశారు. ఆయన అన్నట్లుగానే ఉదయ్‌పురీ కూడా కొద్ది రోజుల తర్వాత మరణించారు.
అత్యంత సంపన్నమైన..
పశ్చిమ ఐరోపా కంటే ఎక్కువ. ఔరంగజేబు పాలనా కాలంలోనే అతిపెద్ద , అత్యంత సంపన్నమైన ఉపవిభాగమైన బెంగాల్ సుబాలో ప్రోటో-పారిశ్రామికీకరణకు పునాది వేయబడింది. 1707లో ఔరంగజేబు మరణించే సమయానికి మొఘల్ సామ్రాజ్యం అప్పటికే చాలా విస్తరించింది. కానీ బలహీనపడుతోంది. ఔరంగజేబు మరణానంతరం మొఘల్ పాలన 150 సంవత్సరాల పాటు కొనసాగినప్పటికీ అది నిరంతరం మతపరమైన సంఘర్షణలను ఎదుర్కొంటోంది.
