India Afghanistan Relations: ఆఫ్ఘన్‌లో భారత్ మార్క్.. బలపడుతున్న దౌత్య సంబంధాలు..!
కొత్త తాలిబాన్ పాలనలో విదేశీ ఉగ్రవాద సంస్థలు నేరుగా సంబంధాలు ఏర్పరుచుకున్నారని ఐక్యరాజ్యసమితి ఇటీవల పేర్కొనడం మరింత ఆందోళనకు గురిచేసింది.
India Afghanistan Relations: తాలిబాన్ల ఆధినంలోకి వెళ్లన తర్వాత ఆఫ్ఘనిస్తాన్ తీవ్ర ఆర్ధిక సంక్షోభంతో ఉక్కిరిబిక్కిరి అవుతోంది. ఈ క్రమంలో తాలిబన్ ప్రభుత్వం చేయూత అందించాలంటూ భారత్‌ను కోరుతోంది. ఈ క్రమంలో భారత అధికారుల బృందం.. అఫ్గాన్ తాలిబన్లతో భేటీ కావడం ప్రాధాన్యం సంతరించుకుంది. ఈ సందర్భంగా తాలిబన్ ప్రభుత్వం అధికారంలోకి రాకముందు తమ దేశంతో భారత్ (India) ఏర్పరుచుకున్న సంబంధాలను తిరిగి కొనసాగించాలని అఫ్గాన్ ప్రతినిధులు కోరారు. ఇండియా చేపట్టిన ప్రాజెక్టులను తిరిగి పునఃప్రారంభించడం, దౌత్యపరమైన కార్యకలాపాలను తిరిగి కొనసాగించడం, అఫ్గాన్ విద్యార్థులు, రోగులకు దౌత్యపరమైన సేవలను అందించాలని కోరారు. దీంతోపాటు తమతో వాణిజ్యం కొనసాగించే విషయాన్నీ కూడా పరిశీలించాలని కోరారు. అయితే.. విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలోని ఇరాన్-పాకిస్తాన్-ఆఫ్ఘనిస్తాన్ డెస్క్‌ను పర్యవేక్షిస్తున్న భారత ఉన్నత అధికారి షెడ్యూల్ చేయని కాబూల్ పర్యటన పొరుగు దేశాలలో ఉత్సుకతను రేకెత్తించింది. ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌ను తాలిబాన్ స్వాధీనం చేసుకున్న తర్వాత, US దళాలను ఆ దేశంలో ఉపసంహరించుకున్న తర్వాత తాజాగా.. జాయింట్ సెక్రటరీ JP సింగ్ సందర్శంచారు. ఈ క్రమంలో భారతీయ ఉన్నత స్థాయి అధికారి చేసిన మొదటి పర్యటన ఇదే కావడం గమనార్హం.
అయితే.. ఇన్ని రోజులు ఖతార్ వంటి మూడవ దేశాలతో దౌత్య సంబంధాలు ఉన్నప్పటికీ ఇతర దేశాల వలె భారతదేశం, ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో ఏర్పాటు చేసిన తాలిబాన్ ప్రభుత్వాన్ని గుర్తించలేదు. తాలిబాన్ స్వాధీనం తర్వాత ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో భారతదేశం తన దౌత్యపరమైన సంబంధాలను ముగించింది. ఆ దేశం నుంచి వేలాది మంది పౌరులను తరలించింది. అయితే.. తాలిబాన్ మాత్రం మానవ హక్కులను హరించడంతోపాటు ఇతన పరమితులకు ఏమాత్రం లొంగలేదు. ప్రభుత్వ ఖజానా పూర్తిగా ఖాళీ అయింది. తగినంత ఆహారం, దుస్తులు, మందులు లేకపోవడంతో ఆఫ్ఘన్‌లు తీవ్ర పేదరికాన్ని ఎదుర్కొంటున్నారు. ఈ క్రమంలో భారత విదేశాంగ శాఖ అధికార ప్రతినిధి అరిందమ్ బాగ్చి కీలక ప్రకటన చేశారు. అఫ్గానిస్థాన్‌తో భారత్‌కు చారిత్రక సంబంధాలు ఉన్నాయి. ఈ బంధాలు తమ విధానాన్ని కొనసాగించేందుకు దోహదపడుతాయి. ఈ క్రమంలోనే తాలిబన్ల సీనియర్ నాయకులతో భారత బృందం భేటీ అయ్యింది. అఫ్గాన్ ప్రజలకు భారత్ అందించే మనవతా సహాయంపై చర్చ జరిగిందని పేర్కొన్నారు.
అయితే.. కొత్త తాలిబాన్ పాలనలో విదేశీ ఉగ్రవాద సంస్థలు నేరుగా సంబంధాలు ఏర్పరుచుకున్నారని ఐక్యరాజ్యసమితి ఇటీవల పేర్కొనడం మరింత ఆందోళనకు గురిచేసింది. ఆర్థిక అవరోధాల కారణంగా.. అంతర్జాతీయంగా తాలిబాన్‌లను ఇబ్బంది పెట్టకూడదనే అంశం, రాజకీయ ఒత్తిడి కారణంగా, ఉగ్రవాద గ్రూపులు ప్రస్తుతం కన్సాలిడేషన్ మోడ్‌లో ఉన్నాయని, 2023 కంటే ముందు ఆఫ్ఘనిస్తాన్ వెలుపల పెద్ద దాడులను చేసే అవకాశం లేదని నివేదిక పేర్కొంది.
భారత్‌కు చెందిన రెండు ఉగ్రవాద గ్రూపులు, జైష్-ఎ-మహ్మద్ (జెఇఎం), లష్కరే తోయిబా (ఎల్‌ఇటి) ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో శిక్షణా శిబిరాలను కలిగి ఉన్నట్లు సమాచారం. JeM “నంగర్‌హార్‌లో ఎనిమిది శిక్షణా శిబిరాలను నిర్వహిస్తుండగా, వాటిలో మూడు నేరుగా తాలిబాన్ నియంత్రణలో ఉన్నాయి. “LeT” కునార్, నంగర్‌హర్‌లలో మూడు శిబిరాలను నిర్వహిస్తుందని నివేదిక వెల్లడించింది. రెండు గ్రూపులు తాలిబాన్ నాయకత్వంతో సన్నిహిత సంబంధాలను కలిగి ఉన్నాయి. తాలిబాన్ కార్యకలాపాలకు ఆర్థిక, శిక్షణా నైపుణ్యాన్ని అందించిన చరిత్ర అంతకుముందే ఉగ్రవాద సంస్థ LeT కు ఉండటం ఆందోళన కలిగిస్తోంది.
ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో భారత్ ప్రధాన లక్ష్యం.. ఉగ్రవాదులను ఆ భూభాగం నుంచి దూరంగా ఉంచడం, పాక్-ఆఫ్ఘన్ సంబంధాలపై నిఘా ఉంచడం అని ప్రశాంత్ సక్సేనా పేర్కొన్నారు. ఈ మేరకు ఆయన న్యూస్9కి ప్రత్యేక వ్యాసం రాశారు. ఈ సందర్భంగా పలు ఆసక్తికర విషయాలను ప్రస్తావించారు.
జాయింట్ సెక్రటరీ JP సింగ్ గురువారం (జూన్ 2) ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో పర్యటించారు. అంతకుముందు తజికిస్తాన్ రాజధాని దుషాన్‌బేలో పర్యటించిన జాతీయ భద్రతా సలహాదారు అజిత్ దోవల్.. తజికిస్తాన్, రష్యా, కజకిస్తాన్, ఉజ్బెకిస్తాన్, ఇరాన్, కిర్గిజ్స్తాన్, చైనా ప్రతినిధులతో మాట్లాడారు. ప్రాంతీయ భద్రతకు ముప్పుగా పరిణమించే ఉగ్రవాదాన్ని ఎదుర్కోవడంలో ఆఫ్ఘనిస్తాన్ సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించుకోవాల్సిన అవసరం ఉందని.. ఆ దేశం నుంచి ముప్పు వాటిల్లే అవకాశముందని పేర్కొన్నారు. గౌరవప్రదంగా జీవించే హక్కుతోపాటు అందరి మానవ హక్కుల పరిరక్షణకు అత్యంత ప్రాధాన్యత ఇవ్వాలని ఆయన అన్నారు.
ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌తో భారతదేశానికి చారిత్రక, నాగరికత సంబంధాలు ఉన్నాయని, అది ఎల్లప్పుడూ ఆఫ్ఘనిస్తాన్ ప్రజలకు అండగా ఉంటుందని ఆయన అన్నారు. భారతదేశం దశాబ్దాలుగా మౌలిక సదుపాయాలు, కనెక్టివిటీ, మానవతా సహాయంపై దృష్టి సారించిందని ఆయన అన్నారు. ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో భారతదేశం చాలా ముఖ్యమైన వాటాదారు అని దోవల్ పేర్కొన్నారు.
భారతదేశం.. ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌తో ఉన్న చారిత్రక సంబంధాలను ఉటంకిస్తూ.. ఇప్పటికే 20,000 టన్నుల గోధుమలు, 13 టన్నుల మందులు, 500,000 డోసుల COVID-19 వ్యాక్సిన్‌లు, శీతాకాలపు దుస్తులను పంపింది. ఇది మొత్తం 50,000 టన్నుల గోధుమలను పంపడానికి కట్టుబడి ఉంది. అయితే డెలివరీ ఆలస్యమైనప్పటికీ సామాగ్రిని రవాణా చేయడానికి భూ మార్గాలకు యాక్సెస్ మంజూరు చేసేటప్పుడు పాకిస్తాన్ అధికారులు సృష్టించిన సమస్యల కారణంగా ఎగుమతి ఆలస్యం అయింది.
2001లో ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌పై US దాడి చేసినప్పటి నుంచి.. భారతదేశం దాదాపు $3 బిలియన్ల సాయంతో ఆ దేశానికి అతిపెద్ద ప్రాంతీయ దాతగా మారింది. భారతదేశం కొత్త ఆఫ్ఘన్ పార్లమెంట్ భవనం, 218-కిమీల జరంజ్-దెలారం హైవే, $290 మిలియన్ల ఫ్రెండ్‌షిప్ డ్యామ్‌తో సహా ప్రధాన మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులకు సాయం చేసింది. అయితే, తాలిబాన్ స్వాధీనం తర్వాత భారతదేశం నిధులు సమకూర్చే ప్రాజెక్టులు నిలిచిపోయాయి.
పాక్ కోణం..
కాబూల్‌లో భారత ప్రతినిధుల పర్యటన ప్రాముఖ్యత కూడా పాకిస్తాన్ తాలిబాన్‌తో “సోదర సంబంధాలను” కొనసాగించలేకపోయింది. ముఖ్యంగా గత నెల (మే) ఇరుపక్షాల మధ్య సరిహద్దు ఘర్షణలు జరిగిన విషయం తెలిసిందే. పాకిస్తాన్ వైమానిక దాడులకు పాల్పడింది. దీంతో డజన్ల కొద్దీ మహిళలు, పిల్లలను మరణించారు. ఇస్లామాబాద్ తమ భద్రతా బలగాలను ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లోని సరిహద్దు నుంచి లక్ష్యంగా చేసుకున్నారని, పోరస్ సరిహద్దు వెంబడి పనిచేస్తున్న పాకిస్తాన్ తాలిబాన్ (తహ్రీక్-ఇ-తాలిబాన్ పాకిస్తాన్), ISIL (ISIS) అనుబంధ ఉగ్రవాదులు రెచ్చిపోయారని పేర్కొంది.
తాలిబాన్ ప్రభుత్వ ప్రతినిధి జబీహుల్లా ముజాహిద్ వైమానిక దాడులను ఖండిస్తూ ఒక ప్రకటన విడుదల చేశారు. ఇది ఆఫ్ఘనిస్తాన్ మరియు పాకిస్తాన్ మధ్య శత్రుత్వానికి మార్గం సుగమం చేస్తోందన్నారు.
అయినప్పటికీ, సరిహద్దు దాడుల పెరుగుదలకు కారణమైన TTP కార్యకలాపాలను ఆపడంలో విఫలమైనందుకు కాబూల్‌ను పాకిస్తాన్ బదులుగా నిందించింది. దాదాపు వారం రోజుల క్రితం TTP, పాకిస్తాన్ కాల్పుల విరమణను నిరవధికంగా పొడిగిస్తున్నట్లు ప్రకటించాయి. విభేదాలను తొలగించేందుకు ఇరుపక్షాలు ప్రతి పక్షాల ప్రతినిధులతో ముగ్గురు సభ్యుల కమిటీని ఏర్పాటు చేశాయి.
ఈ చర్చలను హక్కానీ నెట్‌వర్క్ చీఫ్ సిరాజుద్దీన్ హక్కానీ ఆఫ్ఘనిస్థాన్ అంతర్గత వ్యవహారాల మంత్రి నిర్వహించారు. దేశంలోని మానవతా సంక్షోభాన్ని తగ్గించడంలో న్యూఢిల్లీ సహాయం కోసం తాలిబాన్‌లను ఒప్పించడంతోపాటు పాక్-ఆఫ్ఘన్ సంబంధాలను నిశితంగా పర్యవేక్షించడం భారత ఆసక్తి లక్ష్యంగా కనిపిస్తోంది. మరోవైపు తీవ్ర ఆర్థిక సంక్షోభం, ఖైబర్ పఖ్తుంఖ్వా, బలూచిస్తాన్, సింధ్‌లోని తిరుగుబాటు గ్రూపుల నుంచి అనేక బెదిరింపుల కారణంగా పాకిస్తాన్ అంతర్గత పరిస్థితి ప్రతిరోజూ క్షీణిస్తోంది.
మాజీ ప్రధాని ఇమ్రాన్ ఖాన్ అణ్వాయుధ సామర్థ్యం ఉన్న దేశం మూడు-వైపుల విభజన గురించి ఇప్పటికే హెచ్చరించారు. అయితే అతని లక్ష్యం పాకిస్తాన్‌లో అధికారాన్ని తిరిగి పొందడం. 2002-05 మధ్యకాలంలో కాబూల్‌కు భారత రాయబారిగా పనిచేసిన మాజీ రాయబారి వివేక్ కట్జూ, భారత బృందం ఆఫ్ఘన్‌కు చేరడాన్ని స్వాగతించారు. “చివరికి, మేము సరైన చర్య తీసుకున్నాము. ఇది తగిన స్థాయిలో కాబూల్‌లో శాశ్వత భారతీయ ఉనికికి దారితీస్తుందని నేను ఆశిస్తున్నాను అని పేర్కొన్నారు.
తాలిబాన్ విభేదాలు..
తాలిబాన్‌లో మితవాద, కరడుగట్టిన సమూహాలు ఉన్నాయి. మితవాద విభాగం విదేశీ భాగస్వాములతో పని సంబంధాలను, అంతర్జాతీయ వ్యవస్థతో ఏకీకరణను కోరుకుంటుంది. కరడుగట్టినవారు (హిబతుల్లా అఖుంద్‌జాదాతో జతకట్టే సీనియర్ తాలిబాన్ నాయకులను కలిగి ఉన్నారు) అంతర్జాతీయ సంబంధాలపై పెద్దగా ఆసక్తిని కనబర్చకపోగా.. మరింత సైద్ధాంతిక వైఖరితో మాట్లాడుతున్నారు. రెండు వైపులా తటస్థంగా హక్కానీ నెట్‌వర్క్ ఉంది. ఈ విభాగం, కరడుగట్టిన వారితో జతకట్టేటప్పుడు, తాలిబాన్ ప్రయోజనాలను కాపాడుకోవడానికి ఆచరణాత్మక విధానం వైపు మొగ్గు చూపుతుంది.
UN నివేదిక ప్రకారం.. హిబతుల్లా ఆధ్వర్యంలో వివిధ తాలిబాన్ వర్గాలు ప్రయోజనం కోసం కసరత్తు చేస్తున్నాయి. హక్కానీ నెట్‌వర్క్ పరిపాలనలోని చాలా ప్రభావవంతమైన నిర్ణయాలను తీసుకుంది. తాలిబాన్ నాయకత్వంలో కాందహరి (దుర్రానీ) తాలిబాన్ ఆధిపత్యంలో ఉందని.. పష్టూన్‌లకు ఎక్కువ ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారని నివేదిక పేర్కొంది.
ఉత్తరాన ఉన్న చాలా మంది తాజిక్, ఉజ్బెక్ కమాండర్లు దక్షిణం నుంచి పష్తూన్‌లతో భర్తీ అయ్యారు. ఈ నిర్ణయాలు ఉత్తరాన ఉన్న ధనిక వ్యవసాయ భూమి నుంచి జాతి తాజిక్, తుర్క్‌మెన్, ఉజ్బెక్ కమ్యూనిటీలను తరిమికొట్టడానికి పష్తూన్‌లతో భర్తీ చేస్తున్నారనే ప్రచారం జరిగింది.
భారత్ లక్ష్యం..
కాబూల్‌కు భారత జాయింట్ సెక్రటరీ ఆకస్మిక పర్యటన కొంత ఆశ్చర్యానికి గురిచేసింది. దీంతో ముందస్తు ప్రణాళికలో భాగంగా పర్యటించవచ్చని సూచిస్తుంది. భారత బృందం ప్రయాణానికి తాలిబన్లు భద్రత కల్పించారు. దీంతోపాటు తాలిబాన్ నాయకులను సైతం కలిశారు. అయితే.. భారతదేశ మద్దతుతో ఏర్పాటు అవుతున్న అభివృద్ధి ప్రాజెక్టులను చూడటానికి సంబంధించిన అంశం అస్పష్టంగా ఉంది. విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ అధికార ప్రతినిధి అరిందమ్ బాగ్చి గురువారం.. దీనిపై లోతుగా మాట్లాడటానికి నిరాకరించారు. కాబూల్‌లో దౌత్యపరమైన ఉనికిని పునఃప్రారంభించడంతో సందర్శనను అనుసంధానం చేయడంపై వచ్చిన ఊహాగానాలను తిరస్కరించడానికి ఆయన ప్రయత్నించారు.
“కొనసాగుతున్న పర్యటన సహాయం పంపిణీని పర్యవేక్షించడం, సంబంధిత వ్యక్తులతో మేము చర్చలు జరుపుతాము. భారతదేశానికి ఆఫ్ఘన్ ప్రజలతో చారిత్రక, నాగరికత సంబంధాలు ఉన్నాయి. ఇది ఆఫ్ఘనిస్తాన్ పట్ల మా విధానానికి మార్గనిర్దేశం చేస్తుంది,” అంటూ పేర్కొన్నారు. పాలన తాత్కాలిక విదేశాంగ మంత్రి అమీర్ ఖాన్ ముత్తాఖీతో సింగ్ సమావేశం దౌత్య సంబంధాలు, వాణిజ్యం, మానవతా సహాయంపై కేంద్రీకృతమైందని తాలిబాన్ ప్రతినిధి ట్వీట్ చేశారు. భారతదేశం నుంచి కాబూల్‌కు వచ్చిన మొదటి సందర్శన “రెండు దేశాల మధ్య సంబంధాలలో మంచి ప్రారంభం” అని ముత్తాకీ అభివర్ణించారు.
ముత్తాఖీ భారతదేశ సహాయానికి కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌లో భారతదేశ దౌత్యపరమైన ఉనికిని తిరిగి ప్రారంభించాలని, భారతదేశం ద్వారా ప్రాజెక్టులను పునఃప్రారంభించాలని, ప్రజలకు, ముఖ్యంగా ఆఫ్ఘన్ విద్యార్థులు, రోగులకు కాన్సులర్ సేవలను అందించాలని పిలుపునిచ్చారు. కాబూల్, సమీప ప్రాంతాలలో భారతదేశ సహాయంతో నిర్మించిన పిల్లల ఆసుపత్రి, పాఠశాల, పవర్ ప్లాంట్‌ను కూడా ఈ సందర్భంగా భారత బృందం సందర్శించిందని వ్యాసకర్త ప్రశాంత్ సక్సేనా పేర్కొన్నారు.
మరిన్ని అంతర్జాతీయ వార్తల కోసం ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి..
